Quyết liệt xóa những dự án “treo” - Kỳ 2: Sẽ hết tình trạng chủ đầu tư ngồi lì "ôm đất"?

Xử lý triệt để dự án “treo”

Thời gian qua, UBND thành phố Hà Nội đã thực hiện nhiều chính sách, đưa ra nhiều chỉ đạo nhằm xử lý các dự án chậm triển khai.

Cụ thể, tháng 7/2022, Thành ủy Hà Nội đã quyết định thành lập Ban Chỉ đạo đẩy nhanh tiến độ đầu tư, tập trung xử lý đối với các dự án vốn ngoài ngân sách có sử dụng đất chậm triển khai trên địa bàn thành phố Hà Nội (Ban Chỉ đạo). Hiện nay, Ban Chỉ đạo do ông Trần Sỹ Thanh – Chủ tịch UBND thành phố Hà Nội làm Trưởng ban.

Ngay sau khi được thành lập, trong 8 tháng năm 2022, Hà Nội đã thu hồi 25 dự án chậm triển khai với khoảng 500 ha. Theo Chủ tịch thành phố Hà Nội Trần Sỹ Thanh thì đây là kết quả bước đầu quan trọng, thể hiện quyết của Thành phố trong việc thu hồi các dự án chậm triển khai do chủ đầu tư không nghiêm túc thực hiện.

Hơn 1 năm kể từ khi Ban Chỉ đạo được thành lập, 419/712 dự án vốn ngoài ngân sách có sử dụng đất chậm triển khai đã được xử lý, còn lại 293/712 dự án (chiếm 41,2%), UBND thành phố xác định sẽ tập trung xử lý xong trong năm 2023.

Theo ông Trương Việt Dũng - Chánh Văn phòng UBND thành phố Hà Nội, việc tập trung xử lý 712 dự án trong vòng hơn 1 năm qua thể hiện quyết tâm chính trị rất lớn của Thường trực Thành ủy, HĐND, UBND thành phố cùng sự vào cuộc tiên phong của một số sở, ngành chủ chốt như: Sở Kế hoạch và Đầu tư, Sở Tài nguyên và Môi trường… Hiện nay, UBND thành phố tập trung thực hiện xử lý các dự án chậm triển khai theo hai hướng. Một là tập trung hỗ trợ thủ tục đầu tư cho các dự án đẩy nhanh tiến độ triển khai. Hai là kiên quyết thu hồi, dừng các dự án không đủ điều kiện hoặc vi phạm quy định.

Cũng theo ông Dũng, đến nay, UBND thành phố Hà Nội đã có quyết định thu hồi đất, bãi bỏ quyết định giao đất, cho thuê đất hoặc Sở Kế hoạch và Đầu tư chấm dứt thực hiện dự án đối với 66 dự án. Đồng thời, thành phố đang thực hiện thủ tục tương tự đối với 60 dự án khác, dự kiến có quyết định trong tháng 7/2023.

Tại kỳ họp thứ 12 Hội đồng nhân dân thành phố Hà Nội khóa XVI, Phó Chủ tịch UBND thành phố Hà Nội Nguyễn Trọng Đông cho biết, công tác xử lý đối với các dự án vốn ngoài ngân sách có sử dụng đất chậm tiến độ, chậm triển khai, có vi phạm là nhiệm vụ lớn, phức tạp mà Thành ủy, HĐND thành phố giao.

Thời gian qua, UBND thành phố đã chỉ đạo các sở, ngành thành phố và UBND quận, huyện, thị xã tiếp tục giám sát, đôn đốc, hướng dẫn, tháo gỡ khó khăn, vướng mắc để đẩy nhanh tiến độ thực hiện dự án; xử lý nghiêm các trường hợp không khắc phục, chậm đưa đất vào sử dụng theo quy định hoặc các tổ chức, cá nhân vi phạm, chây ì, không chấp hành các biện pháp xử lý của cơ quan có thẩm quyền; tiếp tục quyết liệt xử lý các dự án chậm triển khai theo hướng công khai, minh bạch, đảm bảo tuân thủ các quy định của pháp luật.

“Đến nay, UBND thành phố đã xem xét, chỉ đạo đối với 64 dự án tại huyện Mê Linh; 11 dự án tại huyện Quốc Oai; 28 dự án tại huyện Thạch Thất; 50 dự án tại quận Cầu Giấy và 62 dự án tại quận Nam Từ Liêm”, Phó Chủ tịch UBND thành phố Nguyễn Trọng Đông nói.

Kiên quyết thu hồi dự án nếu chủ đầu tư không nghiêm túc triển khai

Theo quy định của Luật đất đai, Luật đầu tư thì chủ đầu tư nếu được giao, cho thuê đất để thực hiện dự án nhưng không sử dụng đất trong 12 tháng liên tục hoặc tiến độ sử dụng đất chậm 24 tháng so với cam kết đầu tư dự án thì sẽ bị thu hồi dự án.

Trong trường hợp chậm đưa đất vào sử dụng, chủ đầu tư được gia hạn thời gian sử dụng đất dự án thêm 24 tháng và phải nộp cho Nhà nước khoản tiền tương ứng với mức tiền sử dụng đất, tiền thuê đất trong thời gian chậm tiến độ. Đối với dự án chậm triển khai nhiều năm thì buộc phải thu hồi.

Một dự án "treo" lâu năm trên địa bàn quận Cầu Giấy, Hà Nội

Trên thực tế, không khó để nhìn nhận ra những nguyên nhân khiến hàng trăm dự án trên địa bàn Thủ đô bị chậm tiến độ triển khai hàng chục năm qua. Có thể nguyên nhân dẫn tới chậm tiến độ dự án do lỗi của chủ đầu tư hay do các vướng mắc chính sách, vướng do cơ quan quản lý nhà nước chậm giải quyết thủ tục cho doanh nghiệp.

Sau khi làm rõ được nguyên nhân dẫn tới dự án bị chậm triển khai tiến độ thì dựa vào đó làm căn cứ để đưa ra biện pháp thu hồi dự án hay không.

Trường hợp Nhà nước giao đất nhưng doanh nghiệp không triển khai, vẫn “ôm đất vàng” rồi chờ Nhà nước đầu tư hạ tầng xung quanh để đất lên giá sau đó mới làm, hay dự án mà do các chủ đầu tư thiếu năng lực thì cần thiết phải thu hồi sớm.

Hay những dự án được giao và chấp thuận chủ trương đầu tư trái quy định của luật, không thông qua đấu thầu, đấu giá, tính tiền sử dụng đất sai quy định gây thất thoát, thiệt hại cho Nhà nước càng phải được xử lý thu hồi nhanh chóng.

Trường hợp dự án chậm triển khai mà không do lỗi của chủ đầu tư thì cần xem lại. Nhìn nhận, khách quan cũng do tác động không nhỏ của quy định pháp lý thay đổi liên tục dẫn đến việc không triển khai được dự án. Đơn cử như Luật Đất đai vẫn có những quy định bất cập, gây khó khăn cho doanh nghiệp, như quy định giao chủ đầu tư 12 tháng và không quá 24 tháng nên hầu hết dự án đều phải gia hạn, vì quy mô nhỏ có thể thực hiện trong thời gian dưới 24 tháng. Còn những dự án quy mô lớn không thể triển khai trong khoảng thời gian như vậy được, do phải thực hiện trình tự thủ tục đầu tư. Mà trình tự thủ tục hành chính “một cửa” nhưng phải đủ vài chục con dấu, chữ ký...

Cũng một số trường hợp bất khả kháng cũng dẫn tới việc chậm triển khai tiến độ dự án ví dụ như ảnh hưởng của đại dịch Covid – 19.

Mới đây, UBND thành phố Hà Nội vừa có văn bản về việc áp dụng pháp luật khi xử lý đối với các trường hợp đã được UBND thành phố quyết định gia hạn sử dụng đất 24 tháng nhưng hết thời gian gia hạn chưa đưa đất vào sử dụng do nguyên nhân bất khả kháng dịch bệnh Covid-19 theo quy định của Luật Đất đai.

Theo đó, UBND thành phố Hà Nội thống nhất xác định dịch bệnh Covid-19 thuộc trường hợp bất khả kháng, thời gian ảnh hưởng tính từ ngày 23/1/2020 đến ngày 11/10/2021 là 21 tháng. Thời gian này sẽ không tính vào thời gian các dự án được gia hạn sử dụng 24 tháng.

Đối với các dự án hết thời gian được kéo dài thời gian gia hạn theo quyết định áp dụng trường hợp bất khả kháng mà chủ đầu tư chưa đưa đất vào sử dụng thì UBND các quận, huyện, thị xã báo cáo UBND thành phố để lập hồ sơ xử lý thu hồi đất theo đúng quy định của Luật Đất đai.