Quyết liệt triển khai lộ trình “xanh hóa” giao thông

Ô nhiễm không khí đang là một trong những thách thức lớn nhất đối với sức khỏe cộng đồng và sự phát triển bền vững. Tại Hà Nội, các nguồn phát thải từ giao thông, xây dựng, công nghiệp và sinh hoạt đô thị đang tạo áp lực lớn lên môi trường không khí, đòi hỏi những giải pháp quyết liệt và lâu dài.

Chỉ thị số 20/CT-TTg ngày 12/7/2025 của Thủ tướng Chính phủ về một số nhiệm vụ cấp bách, quyết liệt ngăn chặn, giải quyết tình trạng ô nhiễm môi trường đã yêu cầu UBND thành phố Hà Nội tập trung chỉ đạo, triển khai ngay các giải pháp trọng tâm với lộ trình cụ thể như lập, công bố đề án về vùng phát thải thấp, phát triển mạng lưới giao thông công cộng đa phương thức, hệ thống trạm sạc, dịch vụ cho phương tiện sử dụng năng lượng sạch và ban hành cơ chế, chính sách hỗ trợ, khuyến khích doanh nghiệp, người dân thực hiện chuyển đổi xanh trong lĩnh vực giao thông đô thị.

Trước những thách thức đó, thành phố Hà Nội đang triển khai nhiều giải pháp đồng bộ nhằm kiểm soát ô nhiễm, thúc đẩy chuyển đổi xanh trong lĩnh vực giao thông và lan tỏa lối sống thân thiện môi trường, hướng tới mục tiêu phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050.

Thành phố Hà Nội đã ban hành Kế hoạch quản lý chất lượng không khí đến năm 2030 và Kế hoạch số 267 thực hiện Chỉ thị 20 của Thủ tướng Chính phủ. Hà Nội cũng ban hành Quyết định số 1142 về Kế hoạch quản lý chất lượng không khí đến năm 2030, tầm nhìn đến 2035, gồm 4 nhóm mục tiêu và 14 nhiệm vụ trọng tâm. Các cơ chế và chính sách quản lý chất lượng không khí được tích hợp vào quy hoạch đô thị, giao thông và công nghiệp, tạo nền tảng triển khai các giải pháp giảm phát thải, chuyển đổi năng lượng và nâng cao chất lượng môi trường sống cho người dân.

Không dừng lại ở định hướng, Thành phố đang chuyển mạnh từ nhận thức sang hành động cụ thể, trong đó lĩnh vực giao thông công cộng được xác định là khâu đột phá. Trong bối cảnh phương tiện giao thông là một trong những nguồn gây ô nhiễm lớn nhất, Hà Nội đã xác định chuyển đổi xanh giao thông công cộng là một nhiệm vụ trọng tâm, hướng đến mục tiêu đến năm 2030, 100% xe buýt sử dụng năng lượng sạch. Đây là cam kết mạnh mẽ thể hiện quyết tâm của Thủ đô trong giảm phát thải khí nhà kính, đồng thời thúc đẩy hình thành nếp sống xanh, văn minh đô thị.

Ảnh minh hoạ.

Các chuyên gia cho rằng, nếu không sớm tháo gỡ vướng mắc về tín dụng và đầu tư, mục tiêu chuyển đổi phương tiện xanh khó đạt. Phát triển vận tải xanh không chỉ giúp giảm phát thải, bảo vệ môi trường mà còn nâng cao chất lượng dịch vụ và hình ảnh giao thông văn minh, hiện đại của thủ đô. Khi chính sách rõ ràng, doanh nghiệp sẽ mạnh dạn đầu tư mở rộng đội xe điện, trạm sạc và dịch vụ kỹ thuật, hình thành chuỗi giá trị xanh trong ngành vận tải.

Tại cuộc họp mới đây về tiến độ chuyển đổi phương tiện giao thông xanh, Phó Chủ tịch UBND thành phố Hà Nội Nguyễn Mạnh Quyền một lần nữa khẳng định chủ trương: “Chậm nhất đến năm 2030, Hà Nội phải hoàn thành chuyển đổi toàn bộ xe buýt, taxi sang sử dụng năng lượng sạch”.

Theo đó, Thành phố yêu cầu các sở, ngành liên quan khẩn trương hoàn thiện cơ chế, chính sách để doanh nghiệp dễ dàng tiếp cận nguồn vốn, hạ tầng và công nghệ. Đồng thời, các doanh nghiệp vận tải cần chủ động xây dựng, công bố tiêu chí đánh giá chất lượng phục vụ, đẩy mạnh ứng dụng công nghệ trong quản lý, điều hành nhằm nâng cao hiệu quả phục vụ người dân.

Thành phố cũng nhấn mạnh yêu cầu hậu kiểm, bảo đảm các dịch vụ vận tải công cộng hoạt động chất lượng, an toàn và đúng định hướng “xanh”.

Một trong những thách thức lớn hiện nay của chuyển đổi giao thông xanh là hạ tầng trạm sạc, Phó Chủ tịch UBND thành phố Hà Nội yêu cầu: “Những vị trí đủ điều kiện phải được thí điểm ngay. Tuy nhiên, trạm sạc và đầu sạc phải tuân thủ quy chuẩn quốc gia, không doanh nghiệp nào được độc quyền, phải phục vụ cộng đồng”.

Theo chỉ đạo, các sở, ngành, đơn vị liên quan cần khẩn trương xác định quỹ đất, nguồn điện để quy hoạch mạng lưới trạm sạc. Khi xác định được địa điểm, cần bảo đảm ưu tiên cấp đủ nguồn điện để hạ tầng đi trước một bước, tạo điều kiện thuận lợi cho doanh nghiệp và người dân tham gia chuyển đổi phương tiện xanh.

Các đơn vị tham gia thí điểm phải cam kết đồng hành cùng Thành phố trong thực hiện mục tiêu chuyển đổi “xanh”. Thành phố sẽ sớm ban hành các cơ chế, chính sách hỗ trợ phù hợp cho các doanh nghiệp, người dân trong việc chuyển đổi phương tiện “xanh”. Trong cơ chế, chính sách phải có những ưu tiên hỗ trợ cụ thể cho các doanh nghiệp có cam kết đồng hành mạnh mẽ với công cuộc chuyển đổi “xanh” của Chính phủ và Thành phố…

Trước đó, báo cáo với lãnh đạo UBND Thành phố, Phó Giám đốc Sở Xây dựng Hà Nội Đào Việt Long cho biết, đối với các tuyến buýt có trợ giá, từ đầu năm 2025 đến nay, Thành phố đã chuyển đổi tổng cộng 392 phương tiện xanh, chiếm 20,7% tổng số đoàn phương tiện. Theo kế hoạch, từ nay đến cuối năm 2025, tổng số phương tiện chuyển đổi xanh sẽ đạt 503 xe, tương đương 26,5% tổng số đoàn phương tiện. Con số này vượt chỉ tiêu mà Thành phố đề ra của năm 2026.

Đây là kết quả đáng ghi nhận, thể hiện sự nỗ lực của các doanh nghiệp vận tải và cơ quan quản lý trong giai đoạn đầu của quá trình chuyển đổi. Để duy trì đà tăng trưởng này, Sở Xây dựng đang triển khai dự thảo Nghị quyết về cơ chế, chính sách đầu tư hạ tầng và phương tiện vận tải hành khách công cộng bằng xe buýt điện, năng lượng sạch; đồng thời xây dựng Nghị quyết về chính sách khuyến khích chuyển đổi sử dụng năng lượng sạch và hoàn thiện định mức kinh tế kỹ thuật, đơn giá cho xe buýt điện nhỏ, trung bình để trình Thành phố phê duyệt.

Không chỉ xe buýt, lĩnh vực taxi, với số lượng phương tiện lớn và hoạt động thường xuyên trong nội đô cũng đang được đưa vào lộ trình chuyển đổi. Sở Xây dựng Hà Nội đã tổ chức cuộc họp với Hiệp hội Taxi Hà Nội và các doanh nghiệp vận tải taxi, đề nghị các đơn vị xây dựng báo cáo lộ trình chuyển đổi xanh cụ thể cho từng năm, đến năm 2030.

Về hạ tầng phát triển trạm sạc điện, Tổ công tác liên ngành đã phối hợp với UBND các phường khảo sát thực địa tại 10 phường với tổng cộng 52 vị trí (9 phường trong Vành đai 1 và 1 phường ngoài Vành đai 1). Các vị trí này gồm đất công cộng, trụ sở cơ quan nhà nước, công viên, vườn hoa, vỉa hè một số tuyến phố lớn được đánh giá là cơ bản phù hợp để lắp đặt trạm sạc ô tô, xe máy điện và tủ đổi pin.

Tuy nhiên, thực tế còn nhiều vướng mắc về quy trình thu hồi, bàn giao đất, cơ chế lựa chọn nhà đầu tư, cũng như quy định vận hành, thu phí và quản lý tài chính, đặc biệt với các trạm đặt trong khuôn viên cơ quan nhà nước.

Để tháo gỡ khó khăn vướng mắc nêu trên, Sở Xây dựng đã có văn bản gửi Sở Tài chính và Sở Nông nghiệp và Môi trường đề nghị hướng dẫn, đề xuất phương án tháo gỡ, đề xuất trình tự, thủ tục có thể vận dụng, áp dụng (tương ứng với từng loại hình đất đã khảo sát) để làm căn cứ tổng hợp, báo cáo UBND Thành phố xem xét, chấp thuận triển khai.