Tăng chế tài xử lý vi phạm BHXH, BHYT từ 1/7/2025: Doanh nghiệp cần khẩn trương xử lý nợ đọng

Chế tài xử lý nghiêm khắc hơn: Áp dụng mức lãi suất phạt cố định hàng ngày

Một trong những điểm mới đáng chú ý của Luật BHXH năm 2024 và Luật BHYT năm 2024 là việc phân định rõ giữa hai hành vi vi phạm chậm đóng và trốn đóng BHXH, BHYT, giúp cơ quan chức năng có cơ sở pháp lý vững chắc hơn để xác định hành vi vi phạm và áp dụng chế tài xử lý phù hợp:

Theo quy định tại Điều 40, 41 của Luật BHXH năm 2024 và Điều 49 của Luật BHYT năm 2024, các chế tài xử lý được tăng cường và cụ thể hóa so với Luật BHXH, Luật BHYT hiện hành. Cụ thể:

Đối với hành vi chậm đóng, trốn đóng BHXH, BHYT, Luật quy định: Bắt buộc phải nộp đủ số tiền chậm đóng, trốn đóng; nộp thêm số tiền bằng 0,03%/ngày tính trên số tiền BHXH, BHYT chậm đóng, trốn đóng và số ngày chậm đóng, trốn đóng vào quỹ BHXH, BHYT; bị xử phạt vi phạm hành chính theo quy định của pháp luật; không được xét tặng các danh hiệu thi đua, hình thức khen thưởng.

BHXH quận Hai Bà Trưng làm việc với các doanh nghiệp trên địa bàn chưa tham gia BHXH bắt buộc cho người lao động.

Đáng chú ý, riêng với hành vi trốn đóng, người sử dụng lao động còn có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự theo quy định của pháp luật. Đây là điểm mới, thể hiện rõ sự nghiêm khắc trong công tác quản lý Nhà nước về BHXH, BHYT.

Trước đây, theo Điều 122 của Luật BHXH năm 2014 mức phạt đối với hành vi chậm đóng hoặc trốn đóng là nộp lãi bằng hai lần mức lãi suất đầu tư Quỹ BHXH, BHTN bình quân của năm trước, tính trên số tiền và thời gian chậm đóng; theo Điều 49, Luật BHYT năm 2014 mức phạt với hành tương tự là phải đóng đủ số tiền chưa đóng và nộp số tiền lãi bằng hai lần mức lãi suất liên ngân hàng tính trên số tiền và thời gian chậm đóng.

Có thể thấy, quy định mới với mức phạt lãi cố định 0,03%/ngày được đánh giá là nghiêm khắc hơn, theo hướng tăng tổng số tiền phạt theo thời gian nếu người sử dụng lao động không thực hiện đầy đủ nghĩa vụ đóng BHXH, BHYT cho người lao động. Đặc biệt, chế tài xử lý còn tăng nặng trong việc sẽ truy cứu trách nhiệm hình sự với hành vi trốn đóng BHXH, BHYT.

Việc áp dụng mức lãi suất phạt cố định hàng ngày, kết hợp với các chế tài mạnh mẽ tại hai bộ Luật lần này đang được kỳ vọng sẽ góp phần hiệu quả trong việc nâng cao tính răn đe, ngăn chặn tình trạng chậm đóng, trốn đóng BHXH, BHYT, tăng cường tính tuân thủ pháp luật về BHXH, BHYT thời gian tới.

Cần quan tâm xử lý nợ đọng BHXH, BHYT phát sinh trước ngày 1/7/2025

Luật BHXH và Luật BHYT năm 2024 cũng có quy định chuyển tiếp cụ thể đối với các khoản nợ BHXH, BHYT chưa hoàn tất tính đến ngày 30/6/2025, cụ thể như sau:

Khoản 12, Điều 141, Luật BHXH năm 2024 quy định: “Đối với số tiền BHXH bắt buộc, BHTN mà người sử dụng lao động có trách nhiệm đóng theo quy định của Luật số 58/2014/QH13, Luật Việc làm số 38/2013/QH13 nhưng đến hết ngày 30/6/2025 mà không đóng hoặc không đóng đầy đủ thì được xử lý theo quy định về chậm đóng, trốn đóng của Luật này”.

Điểm d, khoản 5, Điều 3, Luật BHYT năm 2024 quy định: “Đối với số tiền BHYT mà người sử dụng lao động có trách nhiệm đóng theo quy định của Luật BHYT số 25/2008/QH12 đã được sửa đổi, bổ sung một số điều Luật số 32/2013/QH13, Luật số 46/2014/2013, Luật số 97/2015/QH13, Luật số 35/2018/QH14, Luật số 68/2000/QH14 và Luật số 30/2023/QH15 nhưng đến ngày 30/6/2025 mà không đóng hoặc không đóng đầy đủ thì được xử lý theo quy định về chậm đóng, trốn đóng của Luật này”.

Như vậy, vấn đề các doanh nghiệp, đơn vị cần quan tâm hiện nay là ưu tiên xử lý dứt điểm các khoản nợ BHXH, BHYT, BHTN chưa đóng hoặc đóng chưa đầy đủ tính đến hết ngày 30/6/2025. Từ ngày 1/7/2025, các khoản nợ này sẽ được xử lý theo quy định mới tại Điều 40, 41 của Luật BHXH năm 2024 và Điều 49 của Luật BHYT năm 2024 với các chế tài nghiêm khắc hơn. Nếu không khẩn trương hoàn tất nghĩa vụ đóng trước thời điểm hai bộ luật trên có hiệu lực, người sử dụng lao động sẽ phải đối mặt với rủi ro pháp lý lớn hơn và chi phí xử lý vi phạm tăng cao.