Đề xuất bổ sung 5 nhóm đối tượng tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc

Theo Bộ trưởng Đào Ngọc Dung, kinh nghiệm quốc tế của cả Tổ chức Lao động quốc tế (ILO) và Ngân hàng Thế giới (WB) đều thống nhất giải pháp để gia tăng số người tham gia BHXH là phải kết hợp hài hòa cả 2 biện pháp là quy định mở rộng đối tượng tham gia bắt buộc và ngân sách nhà nước hỗ trợ người dân tham gia BHXH tự nguyện.

Dự thảo Luật BHXH (sửa đổi) bổ sung 5 nhóm tham gia BHXH bắt buộc gồm: Chủ hộ kinh doanh (có đăng ký kinh doanh); Người quản lý doanh nghiệp, kiểm soát viên, người đại diện phần vốn nhà nước, người đại diện phần vốn của doanh nghiệp tại công ty và công ty mẹ, người quản lý điều hành hợp tác xã không hưởng tiền lương.

Người lao động làm việc không trọn thời gian (người lao động làm việc theo chế độ linh hoạt); Người hoạt động không chuyên trách ở thôn, tổ dân phố tương tự như đối với người hoạt động không chuyên trách ở cấp xã; Trường hợp không giao kết hợp đồng lao động hoặc thỏa thuận bằng tên gọi khác nhưng có nội dung thể hiện về việc làm có trả công, tiền lương và sự quản lý, điều hành, giám sát của một bên phù hợp với Bộ luật Lao động năm 2019.

Bộ trưởng Đào Ngọc Dung cho hay, dự kiến, tổng số người được mở rộng có cơ hội tham gia khoảng 3 triệu người.

Bộ trưởng Đào Ngọc Dung cho hay, dự kiến, tổng số người được mở rộng có cơ hội tham gia khoảng 3 triệu người. Ảnh: Quốc hội

Qua thẩm tra, Chủ nhiệm Ủy ban Xã hội Nguyễn Thúy Anh cho biết, về quan điểm chung, Thường trực Ủy ban Xã hội đồng tình với việc mở rộng đối tượng tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc đối với một số nhóm đối tượng nêu tại Tờ trình của Chính phủ nhằm góp phần thực hiện mục tiêu, nội dung cải cách và nhiệm vụ, giải pháp của Nghị quyết số 28.

Tuy nhiên, Thường trực Ủy ban Xã hội cho rằng, việc quy định mở rộng một số nhóm đối tượng thuộc diện tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc của dự án Luật không phải là “chìa khóa” duy nhất để đạt được mục tiêu về tăng tỷ lệ tham gia bảo hiểm xã hội đã được Nghị quyết số 28 đề ra, mà phải thực hiện đồng bộ nhiều giải pháp.

Thường trực Ủy ban Xã hội đề nghị giải trình cụ thể về tính khả thi khi nhiều người trong số 4 nhóm đối tượng dự kiến mở rộng có mức thu nhập rất thấp (nhóm người hoạt động không chuyên trách thì có mức hỗ trợ hoạt động trên mức lương cơ sở, nhóm người làm việc không trọn thời gian, người quản lý điều hành hợp tác xã...). Trong trường hợp các nhóm đối tượng này bị ốm, cần thanh toán chế độ ốm đau thì ai sẽ là người xác nhận việc này, việc kiểm tra, giám sát ra sao?

Về việc mở rộng đối tượng người lao động là chủ hộ kinh doanh của hộ kinh doanh thuộc diện phải đăng ký kinh doanh, Thường trực Ủy ban Xã hội và Thường trực Ủy ban Tài chính, Ngân sách đề nghị Cơ quan soạn thảo làm rõ lý do việc không mở rộng đối tượng tham gia bảo hiểm xã hội là chủ hộ kinh doanh của hộ kinh doanh không thuộc diện phải đăng ký kinh doanh (khoảng 3 triệu người), tính thống nhất và phù hợp với quy định của pháp luật về doanh nghiệp, đăng ký doanh nghiệp và tính khả thi trong tổ chức thực hiện, nhất là việc xác định đối tượng để đóng bảo hiểm xã hội bắt buộc.

Toàn cảnh phiên họp. Ảnh: Quốc hội

Đối với nhóm người lao động là người hoạt động không chuyên trách ở thôn và tổ dân phố, Cơ quan thẩm tra đề nghị làm rõ người sử dụng lao động trong trường hợp này, phải chăng là Ủy ban nhân dân cấp xã, mức đóng bảo hiểm xã hội trên cơ sở nào, do người lao động lựa chọn và người sử dụng lao động bắt buộc phải đóng theo sự lựa chọn này?

Cơ quam thẩm tra cũng đề nghị Cơ quan soạn thảo cần thể hiện rõ quan điểm về việc bảo đảm kinh phí đóng bảo hiểm xã hội để các chính sách khả thi, khi cả nước có khoảng 100 nghìn thôn, tổ dân phố, nhiều tỉnh chưa cân đối được ngân sách, phải phụ thuộc vào ngân sách trung ương.

Bên cạnh đó, Thường trực Ủy ban Kinh tế đề nghị đánh giá tác động chính sách đối với nhóm đối tượng tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc là Tổ trưởng Tổ hợp tác hoặc người đại diện theo ủy quyền của các thành viên Tổ hợp tác thuộc diện phải đăng ký kinh doanh theo quy định tại khoản 2 Điều 107 của Luật Hợp tác xã.

Thường trực Ủy ban Quốc phòng và An ninh và Văn phòng Quốc hội đề nghị cần nghiên cứu, phân tích, đánh giá tác động việc mở rộng đối tượng tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc đối với đối tượng “dân quân tự vệ” và “lực lượng tham gia bảo vệ an ninh trật tự ở cơ sở” (sau khi Luật Lực lượng tham gia bảo vệ an ninh, trật tự ở cơ sở được thông qua)…

Cùng với việc đề xuất bổ sung 5 nhóm tham gia BHXH bắt buộc, dự thảo Luật BHXH (sửa đổi) cũng đề xuất bổ sung trợ cấp hưu trí xã hội; giảm thời gian đóng BHXH tối thiểu để hưởng lương hưu từ 20 năm xuống 15 năm; đề xuất hai phương án về hưởng BHXH một lần...