Cách tính lương hưu, trợ cấp một lần theo quy định mới người lao động cần biết

Theo hướng dẫn của Bộ Nội vụ tại Thông tư số 12/2025/TT-BNV, quy định chi tiết một số điều của Luật Bảo hiểm xã hội (BHXH) về BHXH bắt buộc có hiệu lực từ ngày 1/7, mức lương hưu hằng tháng được tính dựa trên mức bình quân tiền lương làm căn cứ đóng BHXH và thời gian đóng BHXH.

Đối với lao động nữ, mức hưởng bằng 45% mức bình quân tiền lương cho 15 năm đóng BHXH, sau đó cứ mỗi năm đóng thêm được tính thêm 2%, tối đa không quá 75%.

Đối với lao động nam, mức hưởng bằng 45% mức bình quân tiền lương cho 20 năm đóng BHXH, sau đó cứ mỗi năm đóng thêm được tính thêm 2%, tối đa không quá 75%. Trường hợp nam giới có thời gian đóng từ đủ 15 năm đến dưới 20 năm, mức hưởng là 40% cho 15 năm, sau đó cứ thêm mỗi năm đóng tính thêm 1%.

Như vậy, để được hưởng mức lương hưu tối đa, lao động nữ cần đóng 30 năm BHXH, còn lao động nam cần đóng ít nhất 35 năm.

Ảnh minh hoạ.

Giảm trừ lương hưu khi nghỉ sớm

Khi người lao động nghỉ hưu sớm, hưởng lương hưu sớm do suy giảm khả năng lao động thì mức hưởng được tính như trên, sau đó cứ mỗi năm nghỉ hưu trước tuổi quy định thì giảm 2%. Nếu thời gian nghỉ hưu trước tuổi dưới 6 tháng thì không giảm, từ đủ 6 tháng đến dưới 12 tháng thì giảm 1%.

Cũng theo hướng dẫn tại Thông tư 12, ngoài lương hưu hằng tháng, người lao động còn có thể được hưởng trợ cấp một lần khi nghỉ hưu nếu có thời gian đóng BHXH vượt quy định. Đối với lao động nam là đóng cao hơn 35 năm. Đối với lao động nữ là đóng cao hơn 30 năm.

Trong thực tế, nhiều người lao động không đủ điều kiện sức khỏe để tiếp tục làm việc đến tuổi nghỉ hưu. Quy định này nhằm khuyến khích người lao động kéo dài thời gian làm việc khi còn có thể, đồng thời bảo đảm quỹ BHXH vận hành bền vững.

Trợ cấp một lần khi nghỉ hưu

Ngoài lương hưu hàng tháng, người lao động còn có thể được hưởng trợ cấp một lần khi nghỉ hưu nếu có thời gian đóng BHXH vượt quá quy định. Cụ thể: Đối với lao động nam, trợ cấp tính từ năm đóng thứ 36 trở đi; đối với lao động nữ trợ cấp tính từ năm đóng thứ 31 trở đi.

Mức hưởng trợ cấp một lần như sau:

- Với mỗi năm đóng cao hơn quy định trước khi đủ tuổi nhỉ hưu được hưởng 0,5 lần mức bình quân tiền lương làm căn cứ đóng BHXH.

- Với mỗi năm đóng BHXH sau thời điểm đủ tuổi nghỉ hưu (nhưng vẫn tiếp tục làm việc): được hưởng 2 lần mức bình quân tiền lương làm căn cứ đóng BHXH.

Ví dụ, một lao động nữ nghỉ hưu ở tuổi 60 (tuổi nghỉ hưu theo quy định) và đã đóng BHXH 33 năm, trong đó có 2 năm đóng sau tuổi nghỉ hưu. Khi đó:

• 1 năm vượt trước tuổi nghỉ hưu: 0,5 lần mức lương bình quân.

• 2 năm sau tuổi nghỉ hưu: 2 x 2 = 4 lần mức lương bình quân.

• Tổng trợ cấp một lần là: 0,5 + 4 = 4,5 lần mức lương bình quân.

3 trường hợp đặc biệt trong cách tính thời điểm hưởng lương hưu

Thông tư 12 cũng quy định rõ ba trường hợp đặc biệt khi xác định thời điểm bắt đầu hưởng lương hưu, giúp người lao động tránh bị mất quyền lợi do hiểu sai thời điểm:

- Trường hợp 1: Đã đủ điều kiện nhưng tiếp tục làm việc

Người lao động đã đủ tuổi nghỉ hưu và thời gian đóng BHXH nhưng vẫn tiếp tục làm việc và đóng BHXH bắt buộc. Khi nghỉ việc, lương hưu sẽ được tính từ tháng liền kề sau tháng chấm dứt hợp đồng lao động hoặc chấm dứt công việc.

- Trường hợp 2: Nghỉ hưu do suy giảm khả năng lao động

Nếu người lao động được xác định bị suy giảm khả năng lao động, thời điểm hưởng lương hưu sẽ là:

• Tháng liền kề sau tháng có kết luận suy giảm khả năng lao động.

• Nếu kết luận được ban hành trước thời điểm đủ tuổi nghỉ hưu thì lương hưu sẽ được tính từ tháng liền kề sau tháng đủ tuổi nghỉ hưu.

- Trường hợp 3: Không xác định được ngày, tháng sinh

Đối với trường hợp người lao động không có thông tin đầy đủ về ngày, tháng sinh, chỉ có năm sinh hoặc tháng và năm sinh, thì ngày sinh sẽ được xác định là ngày 1/1 của năm sinh đó. Do đó, lương hưu sẽ bắt đầu được tính từ tháng liền kề sau tháng đủ tuổi nghỉ hưu theo tuổi quy định.

Một số chuyên gia lĩnh vực lao động - tiền lương đánh giá Thông tư 12/2025/TT-BNV là một bước tiến rõ rệt trong việc minh bạch hóa các quy định về lương hưu và trợ cấp một lần khi nghỉ hưu. Người lao động cần hiểu rõ các quy định mới này để chủ động trong việc chuẩn bị hồ sơ, thời điểm nghỉ hưu và dự tính quyền lợi của mình. Việc nắm chắc các quy định không chỉ bảo vệ quyền lợi cá nhân mà còn giúp người lao động có một quá trình nghỉ hưu ổn định và an toàn về mặt tài chính.