Vấn đề "giữ chân người tài" làm "nóng" nghị trường

Chiều 14/5, Quốc hội thảo luận về dự án Luật Cán bộ, công chức (sửa đổi). Một lần nữa vấn đề cải cách tiền lương lại tiếp tục được nhiều đại biểu đề cập, nhấn mạnh như một trong những giải pháp then chốt để giữ chân và thu hút người tài trong khu vực công.

Không phải tại Kỳ họp thứ 9 Quốc hội khóa XV mà tại nhiều kỳ họp trước, vấn đề cải cách tiền lương luôn là chủ đề được các đại biểu thảo luận sôi nổi. Thực tế cho thấy, không ít cán bộ trẻ, được đào tạo bài bản, có tâm huyết với nghề đã lựa chọn rời khu vực công để đầu quân cho doanh nghiệp tư nhân hoặc làm việc tại nước ngoài nơi thu nhập cao hơn và môi trường làm việc năng động hơn.

Hệ số lương 2,34 đã lỗi thời

Đại biểu Quốc hội Trịnh Minh Bình (Đoàn Vĩnh Long) phát biểu thảo luận.

Đại biểu Trịnh Minh Bình (Đoàn Vĩnh Long) cho biết, dự thảo luật quy định việc thu hút, trọng dụng người có tài năng làm việc trong cơ quan, tổ chức, đơn vị thuộc phạm vi quản lý, phù hợp với khả năng ngân sách và thẩm quyền quản lý của cán bộ, công chức.

Quy định này sẽ khó khả thi trên thực tế do phân cấp ngân sách còn khó khăn như hiện nay nên người đứng đầu bộ ngành trung ương, địa phương sẽ không tuyển dụng, thu hút được người tài năng vào làm việc do không đủ nguồn kinh phí.

Theo đại biểu, thực tế với hệ số lương 2,34 tương đương với gần 6 triệu đồng/tháng cho công chức mới vào làm việc, chưa tính các loại bảo hiểm phải chi trả, sẽ không đủ trang trải cho cuộc sống tối thiểu. Chưa kể nếu có vợ/chồng, con và sống ở các thành phố lớn thì mức sống sẽ khó khăn hơn rất nhiều. Như vậy, sẽ không thể thu hút được người tài năng vào làm việc, cống hiến.

Khi so sánh với mức thu nhập thực tế ở các khu vực tư nhân, các tập đoàn đa quốc gia thì chênh lệch thu nhập có thể tăng từ 3-10 lần khiến người tài năng dễ chọn khu vực ngoài nhà nước.

Theo đại biểu, hệ số lương 2,34 không chỉ là con số mà còn biểu hiện cho một cơ chế đãi ngộ đã lỗi thời, không phù hợp với yêu cầu phát triển của đội ngũ cán bộ chất lượng cao giai đoạn hiện nay.

Do đó, đại biểu đề nghị Chính phủ quan tâm thêm đối với nội dung này. Bởi hiện nay, nước ta đã có Nghị quyết 27-NQ/TW về cải cách chính sách tiền lương với định hướng trả lương theo vị trí việc làm, chức danh và chức vụ lãnh đạo.

Tiêu chí, tiêu chuẩn không chỉ dựa trên bằng cấp

Đại biểu Nguyễn Thị Việt Nga (Đoàn Hải Dương) bày tỏ: Không thể phát hiện người tài bằng hồ sơ, bằng cấp, hay qua các kỳ thi hình thức. Người tài trong công vụ cần được phát hiện thông qua nhiệm vụ thực tiễn, khả năng xử lý vấn đề mới, phức tạp, đặc biệt là qua kết quả tạo ra giá trị công.

Đại biểu Nguyễn Thị Việt Nga (đoàn Hải Dương) phát biểu thảo luận

Muốn thu hút và giữ chân người tài, không chỉ là ưu đãi về tiền lương. Điều quan trọng hơn là trao cho họ cơ hội được cống hiến, được tin tưởng và được trọng dụng. "Nếu không cải cách mạnh mẽ từ khâu phát hiện, sử dụng đến đãi ngộ, thì chính sách ưu đãi người tài có ghi trong luật cũng chỉ dừng lại ở khẩu hiệu, hoặc sự đãi ngộ không thực sự đúng đối tượng", đại biểu Nguyễn Thị Việt Nga thẳng thắn.

Đồng quan điểm, đại biểu Nguyễn Thị Ngọc Xuân (Đoàn Bình Dương) cho rằng, trong dự thảo luật lần này có cơ chế đột phá lâu dài hơn, đầu tư cho nguồn nhân lực chất lượng cao trong khu vực công. Do đó, khái niệm "người tài năng" cần được bổ sung vào phần giải thích từ ngữ, đối với từng ngành, từng lĩnh vực cần có quy định, tiêu chí, tiêu chuẩn cụ thể. "Tiêu chí, tiêu chuẩn không chỉ dựa trên bằng cấp, mà cần phải có những tiêu chí dựa trên những sản phẩm, những công trình, những dự án cụ thể", đại biểu nêu.

Sẽ không còn thi nâng ngạch công chức

Phát biểu giải trình một số vấn đề đại biểu nêu, Bộ trưởng Bộ Nội vụ Phạm Thị Thanh Trà cho biết, mục tiêu của việc sửa đổi Luật Cán bộ, công chức lần này đặt ra hai vấn đề lớn.

Đó là xác lập pháp lý cho việc liên thông đội ngũ cán bộ công chức cấp xã với cấp tỉnh trở lên, để xây dựng một chế độ công vụ chung của cả hệ thống chính trị từ Trung ương cho đến cấp cơ sở, cũng đáp ứng được yêu cầu của việc chúng ta thiết kế lại, sắp xếp đơn vị hành chính các cấp và xây dựng chính quyền địa phương hai cấp. Mục tiêu này cũng gắn với mục tiêu cơ cấu lại đội ngũ cán bộ công chức gắn với vị trí việc làm, nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức, đây là mục tiêu lớn thứ nhất.

Vấn đề thứ hai, đó là bảo đảm thống nhất, đồng bộ trong các quy định của Đảng về cán bộ, công chức cũng như thể chế hóa các chủ trương của Đảng; đổi mới chế độ công vụ theo hướng tiếp cận với nền công vụ tiên tiến trên thế giới, đáp ứng được yêu cầu quản trị quốc gia hiện đại, minh bạch và hiệu quả.

Theo đó, dự thảo luật lần này đã xác lập một chế độ công vụ theo nguyên lý vị trí việc làm là trung tâm, nền tảng, cốt lõi để vận hành xuyên suốt bộ máy hệ thống hành chính, làm cơ sở cho xác định biên chế, phân bổ nguồn lực và là căn cứ duy nhất để tuyển dụng, sử dụng, đào tạo, bồi dưỡng, khen thưởng và trả lương.

Theo đó, không có tư duy biên chế suốt đời, sẽ không còn thi nâng ngạch công chức. "Tóm lại, cán bộ, công chức muốn tồn tại thì phải đáp ứng được yêu cầu của vị trí việc làm, không phải vì có ngạch và xóa bỏ tình trạng giữ ghế nhờ ngạch, nhằm tạo động lực để cán bộ, công chức phấn đấu và thực thi công vụ trên cơ sở vị trí việc làm theo hướng chuyên nghiệp, rất rạch ròi như vậy", Bộ trưởng Phạm Thị Thanh Trà bày tỏ.