Từ năm 2026: Áp thuế linh hoạt thay thế thuế khoán, tạo điều kiện thuận lợi cho hộ kinh doanh

Thực hiện Nghị quyết 68-NQ/TW về phát triển kinh tế tư nhân của Bộ Chính trị, Nghị quyết 198/2025/QH15 của Quốc hội về cơ chế phát triển kinh tế tư nhân và Nghị quyết số 138/NQ-CP của Chính phủ về chủ trương xóa bỏ thuế khoán từ năm 2026, ngành Thuế dự kiến sẽ phân loại hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh theo doanh thu để áp dụng phương pháp quản lý.

Hiện nay, các hộ kinh doanh đang nộp lệ phí môn bài, thuế giá trị gia tăng và thuế thu nhập cá nhân. Nghị quyết số 198/2025/QH15 của Quốc hội đã quy định chấm dứt thu, nộp lệ phí môn bài từ ngày 1/1/2026. Như vậy, khi không áp dụng phương pháp khoán thuế thì hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh vẫn nộp thuế giá trị gia tăng và thuế thu nhập cá nhân.

Ảnh minh họa

Tại hồ sơ lấy ý kiến Luật Quản lý thuế (thay thế) đang dự kiến sẽ phân hộ, cá nhân kinh doanh làm 4 nhóm để quản lý. Trong đó: Nhóm 1 dự kiến sẽ gồm các hộ, cá nhân kinh doanh có doanh thu dưới ngưỡng chịu thuế, tức dưới 200 triệu đồng/năm, áp dụng từ 2026. Nhóm 2 là các hộ, cá nhân kinh doanh có doanh thu từ 200 triệu đồng đến dưới 1 tỷ đồng/năm. Nhóm 1 và nhóm 2 được khuyến khích sử dụng hóa đơn điện tử sau khi bỏ thuế khoán. Trong đó, nhóm 2 dự kiến sẽ có lộ trình áp dụng hóa đơn điện tử có mã của cơ quan thuế hoặc hóa đơn điện tử khởi tạo từ máy tính tiền từ năm 2027 - 2028. Ngoài ra, hai nhóm này dự kiến được đề xuất sẽ chỉ phải sử dụng sổ kế toán rất đơn giản để ghi chép thu chi theo mẫu (phần mềm) của Bộ Tài chính.

Nhóm 3 là các hộ, cá nhân kinh doanh trong lĩnh vực nông nghiệp, công nghiệp, xây dựng có doanh thu 1 - 3 tỷ đồng/năm và lĩnh vực thương mại, dịch vụ có doanh thu 1 - 10 tỷ đồng/năm. Còn lại là nhóm 4, có doanh thu trên 10 tỷ đồng.

Với việc phân chia nhóm như trên, thì nhóm 3 và nhóm 4 thuộc diện bắt buộc sử dụng hóa đơn điện tử có mã của cơ quan thuế hoặc hóa đơn điện tử khởi tạo từ máy tính tiền khi bán lẻ hàng hóa dịch vụ. Trong đó, nhóm 3 dự kiến sẽ thực hiện chế độ kế toán đơn giản. Còn nhóm 4 dự kiến sẽ thực hiện các chế độ kế toán như các doanh nghiệp vừa và nhỏ đã được quy định.

Ngoài ra, cơ quan thuế dự kiến đề xuất tăng mức ngưỡng doanh thu không chịu thuế giá trị gia tăng và thuế thu nhập cá nhân lên ít nhất gấp đôi mức 200 triệu đồng/năm. Đồng thời sửa đổi tỷ lệ % thuế thu nhập cá nhân cho hộ, cá nhân kinh doanh phân biệt theo quy mô doanh thu; kiến nghị sửa đổi các chính sách pháp luật liên quan nhằm hỗ trợ hộ, cá nhân kinh doanh phát triển.

Song song với cải cách thuế, các nhóm hộ kinh doanh cũng được khuyến khích áp dụng hóa đơn điện tử, sổ ghi chép điện tử và sử dụng phần mềm kế toán đơn giản do Bộ Tài chính cung cấp miễn phí. Việc này sẽ giúp hộ kinh doanh dần nâng cao năng lực quản trị tài chính, dễ dàng tiếp cận tín dụng, và minh bạch hóa doanh thu, chi phí, góp phần nâng cao năng lực cạnh tranh.

Việc chuyển sang hóa đơn điện tử, dù lộ trình khác nhau tùy nhóm, nhưng được xem là chìa khóa để tiến tới xóa bỏ hoàn toàn thuế khoán - vốn mang tính ước đoán, dễ dẫn đến sai lệch hoặc thất thu ngân sách.

Việc thay thế thuế khoán bằng cơ chế thuế linh hoạt theo doanh thu là bước đi đúng hướng, phù hợp với xu thế hiện đại và đảm bảo hài hòa lợi ích giữa nhà nước và người kinh doanh. Với chính sách mới, hộ và cá nhân kinh doanh sẽ không còn là “vùng trũng” trong hệ thống thuế, mà sẽ trở thành một thành phần kinh tế năng động, phát triển bền vững và minh bạch hơn.