Dẫn dắt phát triển quốc gia bằng giáo dục; lấy chất lượng, công bằng, hội nhập, hiệu quả làm thước đo

Tới dự buổi Lễ có các đồng chí Ủy viên Bộ Chính trị: Lương Cường, Chủ tịch nước; Phạm Minh Chính, Thủ tướng Chính phủ; Trần Thanh Mẫn, Chủ tịch Quốc hội; Trần Cẩm Tú, Thường trực Ban Bí thư; Đỗ Văn Chiến, Bí thư Trung ương Đảng, Chủ tịch Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam. Tới dự còn có các đồng chí lãnh đạo Đảng, Nhà nước, các bộ, ngành, địa phương; Ngành Giáo dục và Đào tạo, đại diện các thầy cô giáo, học sinh, sinh viên. Đặc biệt, có 1,6 triệu nhà giáo, cán bộ quản lý giáo dục, hơn 26 triệu học sinh, sinh viên cả nước dự trực tuyến tại các điểm cầu trên cả nước.

Đột phá phát triển giáo dục là nhân tố quyết định tương lai của dân tộc

Trình bày diễn văn kỷ niệm 80 năm truyền thống ngành Giáo dục và khai giảng năm học 2025 - 2026, Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo Nguyễn Kim Sơn xúc động bày tỏ, hôm nay, hòa chung cùng âm hưởng và khí thế hào hùng của các hoạt động kỷ niệm 80 Cách mạng tháng Tám thành công và Quốc khánh 2/9, chúng ta cùng nhau có mặt ở đây, tại các cơ sở giáo dục và ở mọi nơi, mọi miền đất nước để kỷ niệm 80 năm Truyền thống ngành Giáo dục và đào tạo và khai giảng năm học mới.

Tổng Bí thư Tô Lâm nhận bó hoa tươi thắm từ lãnh đạo ngành Giáo dục và Đào tạo đại điện cho hàng triệu thầy cô giáo, học sinh, sinh viên cả nước

Ngày này cách đây 80 năm, chỉ vài ngày sau khi đọc bản Tuyên ngôn Độc lập, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã viết thư gửi các em học sinh nhân ngày khai trường đầu tiên của nước Việt Nam mới. Bức thư là một tuyên ngôn về giáo dục và đào tạo, thể hiện tầm nhìn về tương lai phát triển đất nước bằng và gắn liền với giáo dục.

Ngày 5/9 đã thành ngày truyền thống của ngành, là ngày cả nước khai giảng, là ngày hội toàn dân đưa trẻ tới trường. Cũng đúng dịp này cách đây 80 năm, Bộ Quốc gia Giáo dục (nay là Bộ Giáo dục và Đào tạo) thành viên của Chính phủ lâm thời đã được thành lập. Từ đó tới nay, Bộ Giáo dục và Đào tạo đã quản lý, dẫn dắt toàn ngành, trải qua 80 năm phấn đấu trưởng thành và góp phần phát triển đất nước…

Khai giảng năm nay được tổ chức trong sự quan tâm đặc biệt của Đảng, của toàn dân đối với giáo dục và đào tạo: Bộ Chính trị vừa ban hành Nghị quyết 71 về đột phá phát triển giáo dục và đào tạo; Quốc hội có Nghị quyết về thực hiện phổ cập giáo dục mầm non cho trẻ từ 3 đến 5 tuổi; học sinh Mầm non và Phổ thông được miễn và hỗ trợ học phí; 248 trường nội trú bán trú tại các xã biên giới được triển khai xây dựng; nhiều đối tượng được hỗ trợ bữa ăn trưa; các trường học phổ thông tổ chức dạy hai buổi trong ngày…

Từ trên xuống dưới: Chủ tịch nước Lương Cường; Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính; Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn và Thường trực Ban Bí thư Trần Cẩm Tú cùng các đồng chí lãnh đạo Đảng, Nhà nước dự lễ khai giảng năm học 2025 - 2026 và kỷ niệm 80 năm truyền thống ngành Giáo dục.

80 năm qua, như một phép màu, từ bối cảnh đất nước với 95% người dân mù chữ, tầng lớp trí thức thưa thớt, số lượng trường học bậc cao đếm trên đầu ngón tay, lại đi qua chiều dài mấy chục năm chiến tranh, với chồng chất gian lao khó nhọc… tới hôm nay, cả nước đã hoàn thành phổ cập giáo dục từ mẫu giáo 5 tuổi tới hết trung học cơ sở. Chất lượng giáo dục phổ thông từng bước được nâng cao. Việt Nam được quốc tế đánh giá là nhóm các nước có nền giáo dục phổ thông tốt trên thế giới.

Nhiều năm liền, Việt Nam thuộc nhóm 10 quốc gia có kết quả tốt nhất tại các kỳ thi Olympic trên toàn thế giới. Hiện cả nước có trên 52.000 trường học, đủ không gian học tập cho 26 triệu học sinh, trong đó 65% trường phổ thông đạt chuẩn, nhiều trường học đã khang trang hiện đại.

Chúng ta có lực lượng 1,6 triệu nhà giáo được đào tạo bài bản, trong số đó có những nhóm ưu tú không thua kém bất kỳ lực lượng giáo viên nào trên toàn thế giới. Chúng ta có 243 trường đại học, hơn 800 trường cao đẳng và trường trung cấp nghề, cả công lập, tư thục và quốc tế, dẫu trong đó chưa phải trường nào cũng tầm vóc, cũng chất lượng cao, nhưng đã có những ngành, những cơ sở giáo dục đại học thuộc nhóm 500 trường tốt nhất thế giới, đào tạo hầu hết các lĩnh vực, các ngành nghề mà thế giới có, đóng góp 75% các sản phẩm nghiên cứu khoa học, phát minh sáng chế của cả nước. Lực lượng các nhà khoa học cũng đã đông đảo, trong đó có nhiều người giỏi, có nhiều đóng góp cho trong nước và quốc tế. Đất nước ta có được cơ đồ và tiềm lực như ngày hôm nay, có phần đóng góp quan trọng của giáo dục và đào tạo. So với các nền giáo dục tiên tiến hàng đầu thế giới, ngành Giáo dục còn rất nhiều điều phải phấn đấu, phải làm tốt hơn…

Các đồng chí lãnh đạo Đảng, Nhà nước và các đại biểu thực hiện nghi lễ Chào cờ.

Bộ trưởng Bộ giáo dục và Đào tạo nhấn mạnh, 80 năm, không có tấm bia nào ghi tạc hết được sự hy sinh cống hiến, công sức, trí tuệ và tình cảm của hàng triệu nhà giáo đã dành cho các thế hệ học trò. Hôm nay, ngành Giáo dục tổ chức khai giảng, bước vào năm học mới, thời kỳ mới. Trong bối cảnh thế giới có những thay đổi sâu sắc, toàn diện, đặc biệt là công nghệ số và trí tuệ nhân tạo đang định hình lại nền giáo dục trên phạm vi toàn cầu, các quốc gia đang phải xác định lại tầm nhìn và chiến lược mới cho phát triển hệ thống giáo dục trong tương lai, đưa ra những chính sách mới để phát triển, cạnh tranh và thu hút nhân tài. Đất nước ta đang đứng trước vận hội lịch sử để phát triển bứt phá, thực hiện thắng lợi hai mục tiêu 100 năm, yêu cầu của việc xây dựng con người, phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao đặt ra rất cấp bách, đòi hỏi phải phát triển mạnh mẽ giáo dục và đào tạo.

Nghị quyết 71 về đột phá phát triển giáo dục và đào tạo vừa được Bộ Chính trị ban hành, trong đó ngành Giáo dục và đào tạo vinh dự được xác định là quốc sách hàng đầu, là nhân tố quyết định tương lai của dân tộc, đặt phát triển giáo dục và đào tạo trong tư duy quản trị quốc gia, quản trị xã hội, đưa các mục tiêu nhiệm vụ phát triển giáo dục và đào tạo thành trọng tâm trong chiến lược, quy hoạch, chính sách, chương trình, kế hoạch phát triển các lĩnh vực của quốc gia. Đặt mục tiêu lớn, tới năm 2045: Việt Nam có hệ thống giáo dục quốc dân hiện đại, công bằng và chất lượng, đứng vào nhóm 20 quốc gia hàng đầu thế giới. Đây là cơ hội đặc biệt, chưa từng có đối với ngành giáo dục, là sứ mệnh, trách nhiệm và vinh dự lớn lao của ngành.

Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo Nguyễn Kim Sơn trình bày diễn văn kỷ niệm 80 năm truyền thống ngành Giáo dục và khai giảng năm học 2025 - 2026.

Nghị quyết 71 có ý nghĩa mở đầu, định hướng cho một cuộc cách mạng mới trong giáo dục. Nghị quyết 71 thể hiện tầm nhìn xa rộng, tính hành động và tính thực tiễn cao. Để hoàn thành xuất sắc trọng trách trước non sông đất nước, Bộ Giáo dục và Đào tạo sẽ bắt tay vào triển khai Nghị quyết 71 của Bộ Chính trị ngay từ những ngày đầu tiên của năm học mới. Khẩn trương hoàn thành việc đánh giá quá trình triển khai chương trình giáo dục phổ thông 2018; lên phương án mới về sách giáo khoa và sách giáo khoa điện tử, học liệu điện tử; sắp xếp lại mạng lưới các trường đại học cao đẳng và dạy nghề; triển khai mạnh mẽ chiến lược AI trong giáo dục, chuyển đổi số và phát triển trường học thông minh, kết nối và đưa vào khai thác cơ sở dữ liệu hồ sơ học tập suốt đời của người học ngay từ những ngày đầu năm 2026…

“Con đường phía trước rất dài, gánh mang trên vai rất nặng, mong toàn thể các thầy cô giáo, cán bộ nhân viên giáo dục và các em học sinh, sinh viên, chúng ta đã sáng tạo cần sáng tạo hơn nữa, đã nỗ lực cần nỗ lực hơn nữa, hành động nhanh và mạnh mẽ hơn nữa để vượt qua các giới hạn của chính mình, tận dụng mọi cơ hội và điều kiện, hoàn thành sứ mệnh vẻ vang mới”, Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo Nguyễn Kim Sơn chia sẻ.

Thay mặt Đảng, Nhà nước -Tổng Bí thư Tô Lâm trao Huân chương Độc lập Hạng Nhất tặng Bộ Giáo dục và Đào tạo.

Chuyển từ cải cách "chỉnh sửa" sang tư duy kiến tạo

Phát biểu chỉ đạo tại buổi Lễ, Tổng Bí thư Tô Lâm đánh giá trong suốt 80 năm qua, giáo dục cách mạng Việt Nam luôn ở tuyến đầu: Tạo nguồn nhân lực, bồi dưỡng nhân tài, góp phần quyết định vào thắng lợi của sự nghiệp giải phóng dân tộc, thống nhất đất nước và phát triển.

Tuy nhiên, cần nghiêm túc nhìn nhận rằng chất lượng giáo dục còn chưa đồng đều, chênh lệch vùng miền còn lớn. Đổi mới căn bản, toàn diện có khâu chưa đồng bộ, còn lúng túng cả trong nhận thức và hành động. Giáo dục đại học đổi mới chậm, liên kết đào tạo - nghiên cứu - thị trường lao động chưa chặt chẽ. Phương pháp dạy học ở nhiều nơi chưa khuyến khích sáng tạo và năng lực tự học. Cơ sở vật chất, chuyển đổi số và hội nhập quốc tế còn hạn chế, bất cập. Có giai đoạn giáo dục chưa phát huy đầy đủ vai trò động lực cho phát triển. Đây là những vấn đề đòi hỏi chúng ta phải kiên quyết khắc phục.

Đất nước ta đang bước vào giai đoạn phát triển mới, với mục tiêu đến năm 2030 trở thành nước công nghiệp hiện đại, và đến năm 2045 trở thành nước phát triển, thu nhập cao. Vừa qua Bộ Chính trị đã ban hành Nghị quyết 71 về đột phá phát triển giáo dục và đào tạo. Để nhanh chóng đưa Nghị quyết vào cuộc sống, Tổng Bí thư đề nghị ngành Giáo dục cần tiên phong trong đổi mới tư duy, phương pháp, quản trị; xây dựng đội ngũ nhà giáo vừa có tri thức, vừa có đạo đức và khát vọng cống hiến. Các thầy cô giáo phải là tấm gương sáng, là nguồn cảm hứng cho học trò. Học sinh, sinh viên phải nuôi dưỡng chí lớn, khát vọng lớn, học tập và rèn luyện để trở thành công dân toàn cầu, từng bước hội nhập chuẩn mực quốc tế nhưng luôn giữ vững bản sắc và tâm hồn Việt Nam.

Tổng Bí thư Tô Lâm phát biểu chỉ đạo tại Lễ kỷ niệm 80 năm truyền thống ngành Giáo dục và khai giảng năm học 2025 - 2026.

Tổng Bí thư nhấn mạnh một số định hướng lớn: Thứ nhất, đổi mới mạnh mẽ tư duy và hành động. Chuyển từ cải cách "chỉnh sửa" sang tư duy kiến tạo - dẫn dắt phát triển quốc gia bằng giáo dục; lấy chất lượng, công bằng, hội nhập, hiệu quả làm thước đo; siết chặt kỷ luật thực thi.

Thứ hai, bảo đảm tiếp cận bình đẳng trong giáo dục, nâng cao mặt bằng dân trí. Không để bất kỳ trẻ em nào bị bỏ lại phía sau; ưu tiên vùng sâu, vùng xa, biên giới, hải đảo, vùng khó khăn; tăng đầu tư trường lớp, dinh dưỡng học đường, đội ngũ thầy cô, hạ tầng số.

Thứ ba, đổi mới giáo dục phổ thông theo hướng toàn diện. Không chỉ truyền thụ tri thức, mà còn nuôi dưỡng nhân cách, rèn luyện thể chất, bồi dưỡng tâm hồn, khơi dậy tinh thần công dân, ý thức kỷ luật và trách nhiệm xã hội; hình thành lớp người "vừa giỏi giang, vừa nhân ái, vừa kiên cường".

Thứ tư, tạo đột phá trong giáo dục đại học và giáo dục nghề nghiệp. Đại học phải trở thành trung tâm sản sinh tri thức, công nghệ, là hạt nhân đổi mới sáng tạo - khởi nghiệp; gắn chặt đào tạo - nghiên cứu chuyển giao với nhu cầu phát triển đất nước. Cần hình thành những đại học lớn có tầm vóc khu vực và quốc tế, những cơ sở đào tạo nghề hiện đại, để đào tạo ra đội ngũ nhân lực chất lượng cao, góp phần đưa đất nước bứt phá trong khoa học – công nghệ, công nghiệp hóa và chuyển đổi số.

Thứ năm, đẩy mạnh hội nhập quốc tế trong giáo dục. Hội nhập để học hỏi tinh hoa, thu hẹp khoảng cách, lan tỏa chuẩn mực; khuyến khích đồng đào tạo, liên kết chương trình, công nhận tín chỉ, trao đổi giảng viên - sinh viên, thu hút học giả quốc tế; qua đó nâng cao vị thế giáo dục Việt Nam.

Thứ sáu, chăm lo xây dựng đội ngũ nhà giáo và cán bộ quản lý giáo dục. Thầy cô là linh hồn của giáo dục, là nhân tố quyết định sự thành bại của đổi mới. Thầy cô không chỉ truyền đạt kiến thức, mà còn gieo mầm khát vọng, hun đúc nhân cách, thắp sáng niềm tin cho học trò. Luật Nhà giáo đã được Quốc hội thông qua là nền tảng để bảo đảm nâng cao đời sống vật chất, quyền, lợi ích hợp pháp, đồng thời nâng cao chuẩn nghề nghiệp, đạo đức, trách nhiệm và vị thế xã hội của nhà giáo.

Thứ bảy, thúc đẩy chuyển đổi số và trí tuệ nhân tạo (AI) trong giáo dục. Biến công nghệ thành cú hích cho đổi mới căn bản, toàn diện: Dạy và học linh hoạt, học liệu mở, nền tảng số an toàn, nhân văn; nâng cao năng lực số cho giáo viên - học sinh; bảo đảm an ninh, an toàn dữ liệu.

Thứ tám, ưu tiên đầu tư cho giáo dục. Quy hoạch tổng thể, sắp xếp hệ thống (nhất là đại học công lập) để hình thành trung tâm đào tạo - nghiên cứu - đổi mới sáng tạo ngang tầm khu vực, vươn tầm quốc tế; sử dụng chi tiêu công hiệu quả, không dàn trải; tăng cường hợp tác công - tư, huy động mạnh mẽ các nguồn lực xã hội cùng chung tay cho sự nghiệp trồng người.

Thứ chín, xây dựng xã hội học tập, học tập suốt đời. Ở bất kỳ độ tuổi, lĩnh vực hay nghề nghiệp nào, tất cả đều phải học để không bị tụt hậu, học để làm chủ tri thức và công nghệ, học để phát triển bản thân và góp phần xây dựng đất nước hùng cường, thịnh vượng…

“Trong thời đại Cách mạng công nghiệp lần thứ tư, tri thức thay đổi từng ngày, từng giờ; điều hôm nay tiên tiến, ngày mai có thể đã lạc hậu. Vì vậy, học tập không chỉ là nhu cầu cá nhân, mà trước hết phải được nhìn nhận như một trách nhiệm chính trị, một hành động cách mạng thường trực của mỗi người dân", Tổng Bí thư nói.

Với học sinh, sinh viên, Tổng Bí thư căn dặn: Thế hệ cha ông đã làm nên chiến thắng bằng máu xương, hôm nay, trong hòa bình, hội nhập và khát vọng vươn lên, trách nhiệm của thế hệ các cháu là phải làm nên chiến thắng mới bằng tri thức - bản lĩnh - sáng tạo. Tổng Bí thư mong thế hệ trẻ đặt mục tiêu rõ ràng; rèn luyện kỷ luật tự học; nuôi dưỡng đam mê khám phá; Nâng cao năng lực, làm chủ công nghệ số và trí tuệ nhân tạo một cách thông minh, an toàn và nhân văn; Biết yêu thương, sẻ chia, sống có trách nhiệm với bản thân, gia đình và cộng đồng…

Theo Phương Ngân/laodongthudo.vn