Khơi mở hệ giá trị Việt Nam bằng nghiên cứu khoa học

Từ nhận thức đó, tháng 6/2022, Bộ Khoa học và Công nghệ đã phê duyệt Chương trình khoa học xã hội và nhân văn cấp quốc gia KX.03/21-30 với tên gọi: “Nghiên cứu, phát huy giá trị và nguồn lực nhân văn phục vụ phát triển đất nước”. Đây là chương trình mang tính chiến lược, hướng tới xây dựng nền tảng tư tưởng và hệ giá trị Việt Nam giai đoạn đến 2030, tầm nhìn 2045, khi nước ta đặt mục tiêu trở thành quốc gia phát triển, thu nhập cao.

Chương trình KX.03 được thiết kế với tinh thần xuyên suốt: con người là trọng tâm của phát triển. Các nhóm nghiên cứu tập trung khảo cứu hệ giá trị toàn cầu và quốc gia; nhận diện giá trị cốt lõi, sức mạnh cộng đồng, tri thức bản địa và nguồn lực nhân văn trong bối cảnh hội nhập và chuyển đổi số.

Con người, với bản sắc, tinh thần, tri thức và hệ giá trị văn hóa, được xác định là động lực trung tâm để đất nước vươn lên mạnh mẽ trong môi trường cạnh tranh toàn cầu.

Một điểm nổi bật của chương trình là cách tiếp cận đa ngành - liên ngành - xuyên ngành. Giá trị và nguồn lực nhân văn không chỉ được nghiên cứu dưới góc độ văn hóa mà còn trong mối quan hệ với giáo dục, kinh tế, công nghệ, truyền thông, môi trường số, đời sống cộng đồng, tôn giáo và di sản. Nhờ đó, hơn 19 nhiệm vụ khoa học được triển khai bởi đội ngũ chuyên gia từ nhiều viện nghiên cứu, trường đại học và địa phương trên cả nước, tạo thành mạng lưới nghiên cứu rộng lớn và sâu sắc.

Tại đồng bằng sông Hồng, duyên hải miền Trung, Tây Nguyên, các đô thị lớn cùng nhiều vùng đặc thù, các nhóm nghiên cứu đã khảo sát thực địa để nhận diện hệ giá trị truyền thống, hiện đại, đạo đức nghề nghiệp, bản sắc văn hóa, sự thay đổi hành vi xã hội trong môi trường số hay các xu hướng mới trên không gian mạng. Đây là hướng tiếp cận phù hợp bối cảnh đất nước đang đẩy mạnh chuyển đổi số, nơi giá trị truyền thống và giá trị mới tương tác mạnh mẽ và cùng định hình hình ảnh con người Việt Nam thời kỳ mới.

Từ các kết quả nghiên cứu, chương trình hướng đến xây dựng hệ quan điểm và giải pháp chiến lược nhằm phát huy tối đa giá trị con người trong giai đoạn 2021 - 2030, tầm nhìn 2045. Đồng thời, dự kiến đề xuất nhiều chính sách quan trọng liên quan đến phát triển văn hóa - du lịch, nâng cao chất lượng đời sống cộng đồng, thúc đẩy giáo dục - y tế, giải quyết các vấn đề xã hội, bảo vệ môi trường, phát triển vùng khó khăn và định hướng truyền thông trong bối cảnh hội nhập.

Kết quả của chương trình sẽ phục vụ trực tiếp việc xây dựng văn kiện của Đảng và chính sách của Nhà nước. Theo kế hoạch, tối thiểu 20% nhiệm vụ sẽ cung cấp luận cứ cho các cơ quan của Đảng, 40% đóng góp vào chính sách phát triển kinh tế - xã hội, và 100% có công bố khoa học trong nước. Ít nhất 20% công bố đạt chuẩn quốc tế và 50% được xuất bản thành sách.

Dù còn nhiều khó khăn, KX.03 được xem là một trong những chương trình mang tầm chiến lược lớn nhất hiện nay trong việc xác lập “la bàn giá trị” cho Việt Nam thời kỳ mới. Với tầm nhìn hướng đến 2045, chương trình kỳ vọng góp phần xây dựng hệ giá trị Việt Nam hiện đại, kết hợp hài hòa giữa truyền thống và đổi mới, giữa bản sắc dân tộc và tinh hoa nhân loại.