Đau lưng âm ỉ coi chừng bị ung thư thận

Nang thận đơn giản chiếm tới 40 - 50% các phát hiện tình cờ qua siêu âm ở người lớn tuổi. Nang đa phần lành tính nhưng nếu nang có vách dày, vôi hóa, xuất hiện nốt đặc trong nang hoặc tăng sinh mạch máu… thì nguy cơ ung thư thận là điều không thể bỏ qua.

Tỉ lệ ung thư thận phát triển từ nang phức tạp ước tính từ 15 - 50% tùy mức độ.

Mất thận vì chủ quan "u lành"

Bà Q.T.D. (71 tuổi, Bình Dương) phát hiện nang thận từ rất lâu nên không để ý. Gần đây bà đau âm ỉ hông lưng bên phải hơn 1 tháng, điều trị đau xương khớp không khỏi mới đi khám thì phát hiện khối nang thận phức tạp khoảng 5cm. Khối u thận dạng nang hỗn hợp, thành dày, có vách và chồi bướu, được xếp loại Bosniak 4.

Bác sĩ kết luận nang thận loại này nhiều khả năng biến chứng ung thư, cần phẫu thuật sớm. Các bác sĩ đã nội soi cắt bỏ cắt một phần cực trên thận phải, lấy được toàn bộ nang thận có chồi bướu. Kết quả xét nghiệm là ung thư thận. Các bác sĩ tiên lượng khả năng khỏi bệnh lên đến 80 - 90% nhưng bà D. cần tái khám định kỳ mỗi 3 tháng để bác sĩ đánh giá nguy cơ tái phát ung thư.

Một bệnh nhân nữ 49 tuổi (Hà Nội) vào Bệnh viện Trung ương quân đội 108 với triệu chứng tiểu ra máu kéo dài và đau vùng thắt lưng phải kéo dài hơn 1 tháng, tiền sử thận đa nang bẩm sinh hai bên phát hiện nhiều năm, suy thận mạn giai đoạn cuối đã lọc máu chu kỳ 2 lần/tuần.

Ung thư thận là căn bệnh ung thư nguy hiểm.

Bác sĩ khám thấy bụng to căng chắc cả hai bên, bên phải to hơn, ấn đau bên phải, thể trạng yếu, hội chứng thiếu máu; hình ảnh CT Scan hệ tiết niệu cho thấy thận đa nang 2 bên, bên phải có hình ảnh chảy máu trong nang kích thước thận lớn 15cm. Các bác sĩ đã phẫu thuật cắt khối u hơn 30cm, nặng 2,8kg.

Theo các bác sĩ, nang thận là bệnh thường gặp trong dân số nhưng hầu hết lành tính, chưa tới 1% trường hợp chuyển dạng ác tính. Hiện y học chưa rõ nguyên nhân nang thận chuyển thành ung thư, nhưng các bác sĩ đã phẫu thuật nhiều ca.

Theo bác sĩ Yên Lâm Phúc (Bệnh viện quân y 103), nang thận là những túi nước nhỏ nằm trong thận. Túi nước này không tự nhiên có, đa phần là do di truyền. Tức là người bệnh sinh ra đã có nang thận và chúng to dần lên theo tuổi. Các túi nang thận chứa dịch bên trong. Dịch từ các khoảng gian bào và từ hệ bạch huyết thấm vào.

Nang thận sẽ to dần theo năm tháng và phải đến một lúc nào đó chúng ta mới phát hiện được. Chủ yếu nang thận xuất hiện khi bước sang độ tuổi 50. Nang thận là lành tính, chúng ta hoàn toàn có thể sống chung ngoại trừ vấn đề lớn.

Bác sĩ Cương giải thích các nang thận kích thước từ 3cm trở xuống lành tính không triệu chứng, chỉ phát hiện tình cờ khi khám sức khỏe, không cần điều trị, theo dõi định kỳ mỗi 3-6 tháng.

Khi nang lớn hơn 3cm có khả năng phát sinh biến chứng như chảy máu, nhiễm khuẩn hay hóa ác tính. Người bệnh biểu hiện các triệu chứng như đau lưng lâu ngày không khỏi, sốt và ớn lạnh, tăng huyết áp bất thường, tiểu máu, nước tiểu đục...

Những nang thận lớn lành tính chỉ cần chọc hút dịch hoặc cắt phần chỏm nang thận. Với nang thận có nguy cơ ung thư (Bosniak 3 hoặc 4), cần phải phẫu thuật cắt lấy trọn nang.

Lành tính nhưng biến chứng cũng nguy hiểm

Ông Nghiêm Trung Dũng, Giám đốc Trung tâm Thận tiết niệu và lọc máu (Bệnh viện Bạch Mai), cho biết nang thận có hai loại: di truyền và mắc phải. Nang thận di truyền, thường gọi là thận đa nang, biểu hiện đặc trưng xuất hiện nang thận ở cả hai bên với kích thước khác nhau như chùm nho.

Nang thận mắc phải thường xuất hiện đơn độc (nang đơn thận) hoặc có nhiều nang (từ 2 nang trở lên), chưa rõ nguyên nhân nhưng thường gặp ở người trên 60 tuổi, người bệnh suy thận có chạy thận nhân tạo.

Nang đơn thận là bệnh lý thường gặp trên lâm sàng. Đây là một bệnh lý lành tính phổ biến, đứng thứ hai trong nhóm bệnh thận có nang. Tỉ lệ mắc bệnh ở nam giới gấp đôi nữ giới và tăng dần theo tuổi. Bệnh thường khởi phát sau 40 tuổi.

Nang đơn thận tuy là bệnh lành tính nhưng bệnh có thể gây ra nhiều phiền toái như tiểu máu, đau thắt lưng khiến người mắc rất bức bối, khó chịu. Nhiều trường hợp không có triệu chứng gì đặc biệt mà người bệnh chỉ tình cờ phát hiện qua siêu âm kiểm tra sức khỏe. Tuy vậy, nang khi đủ lớn có thể gây triệu chứng như đau thắt lưng hoặc tức nặng vùng thắt lưng bên thận có nang là triệu chứng hay gặp; sốt khi nang nhiễm trùng; tiểu ra máu, chảy máu nang...

Bệnh có thể liên quan với tăng huyết áp do nang to chèn ép ảnh hưởng đến cơ chế điều hòa huyết áp tại thận. Hiếm gặp hơn là phát hiện nang thận thông qua sờ thấy khối ổ bụng khi nang quá to. Tất cả bệnh nhân có triệu chứng cần tầm soát kỹ bệnh lý ác tính tại nang.

Nang đơn thận kích thước lớn hơn 6cm, gây đau nhiều hoặc tăng huyết áp, tùy vị trí có thể được xử trí bằng chọc hút qua da, tiêm chất gây xơ hóa vào trong nang sau chọc hút nang giảm tiết dịch nang, giảm nguy cơ tái phát. Tương tự nhiều trường hợp thận đa nang chỉ được phát hiện khi nang lớn và đã có biến chứng.

Bệnh nhân mắc thận đa nang và kèm theo bất thường van tim, thống kê cho thấy có thể thấy bất thường ở một hoặc nhiều hơn các van tim ở 18% bệnh nhân.

Theo nghiên cứu, có khoảng 50% bệnh nhân bị bệnh thận đa nang có nang ở gan. Ngoài ra người bệnh còn có biểu hiện ở các cơ quan khác: nang có thể thấy ở tụy và lách, tỉ lệ gặp là 10% và 5%, đôi khi còn phát hiện nang ở thực quản, niệu quản, buồng trứng, não.

Có 50% số ca ung thư thận xảy ra ở bệnh nhân bị bệnh thận đa nang. Chủ yếu là ung thư tế bào thận, một số ít ung thư nhú thận... Các bác sĩ khuyến cáo người dân nên kiểm tra sức khỏe định kỳ và siêu âm ổ bụng là kỹ thuật đơn giản, ít tốn kém, có thể giúp phát hiện u thận giai đoạn sớm, từ đó giúp việc điều trị hiệu quả, chất lượng cuộc sống tốt hơn.