Đa số đại biểu nhất trí đóng BHXH 15 năm được hưởng lương hưu

Tạo cơ hội cho người bắt đầu tham gia BHXH muộn

Trình bày Tờ trình của Chính phủ, Bộ trưởng Bộ Lao động, Thương binh và Xã hội Đào Ngọc Dung cho biết, Điều 64 của dự thảo Luật đã sửa đổi theo hướng quy định người lao động khi đủ tuổi nghỉ hưu mà có thời gian đóng BHXH từ đủ 15 năm trở lên thì được hưởng lương hưu hằng tháng.

Quy định này nhằm tạo cơ hội cho một số nhóm đối tượng bắt đầu tham gia BHXH muộn (45-47 tuổi mới bắt đầu tham gia) hoặc tham gia không liên tục hoặc làm công việc đặc thù có thời gian làm nghề ngắn dẫn đến khi đến tuổi nghỉ hưu vẫn không tích lũy đủ 20 năm đóng BHXH cũng có cơ hội được hưởng lương hưu hằng tháng và được bảo đảm bảo hiểm y tế.

Đồng thời, quy định này cũng góp phần giảm số người hưởng BHXH một lần do đủ điều kiện hưởng lương hưu. Đối với người lao động có thời gian đóng BHXH dài hơn thì vẫn được hưởng lương hưu với tỷ lệ hưởng lương hưu cao hơn không thay đổi so với quy định hiện hành.

Bộ trưởng Đào Ngọc Dung cho biết dự thảo Luật đã sửa đổi theo hướng người lao động khi đủ tuổi nghỉ hưu mà có thời gian đóng BHXH từ đủ 15 năm trở lên thì được hưởng lương hưu. Ảnh: Quốc hội

Góp ý về nội dung này, đại biểu Tạ Thị Yên (Đoàn Điện Biên) cho rằng, giảm thời gian đóng BHXH tối thiểu để hưởng lương hưu từ 20 năm xuống 15 năm nhằm gia tăng số người được hưởng lương hưu là hợp lý vì Nghị quyết số 28-NQ/TW đã nêu: “Sửa đổi điều kiện hưởng chế độ hưu trí theo hướng giảm dần số năm đóng BHXH tối thiểu để được hưởng chế độ hưu trí từ 20 năm xuống 15 năm, hướng tới còn 10 năm với mức hưởng được tính toán phù hợp nhằm tạo điều kiện cho người lao động cao tuổi, có số năm tham gia BHXH thấp được tiếp cận và thụ hưởng quyền lợi BHXH”.

“Theo nguyên tắc thì đóng bao nhiêu, hưởng bấy nhiêu, đóng nhiều hưởng nhiều, đóng ít hưởng ít, nên 10-15 hay 20 năm đều có cơ sở của nó. Tôi đồng ý với dự thảo Luật về nội dung này.

Nó cũng trực tiếp liên quan đến mục tiêu mở rộng diện bao phủ BHXH với điều kiện là đủ tuổi nghỉ hưu và đủ thời gian đóng BHXH tối thiểu. Hơn nữa, quy định này cũng nhằm giảm số người hưởng BHXH một lần do đủ điều kiện hưởng lương hưu”, đại biểu nói.

Băn khoăn lương hưu thấp

Đại biểu Trần Văn Khải (Đoàn Hà Nam) cho rằng giảm thời gian đóng BHXH xuống 15 năm, thậm chí 10 năm được hưởng lương hưu là phù hợp, rất tốt cho người lao động, nhưng cũng bày tỏ băn khoăn vì thời gian tham gia ngắn chắc chắn là lương hưu thấp vì nguyên tắc của BHXH là đóng - hưởng.

“Mục tiêu BHXH toàn dân, nhưng giảm thời gian đóng không phải là dành cho lao động trẻ; mà chủ yếu là là tạo cơ hội cho người cao tuổi (như nam 45 và nữ 47) và những người thay đổi phương thức làm việc, luân chuyển, hoặc làm việc gián đọan có cơ hội tham gia vào hệ thống BHXH để có lương hưu khi về già.

Đoàn đại biểu Hà Nam, Thanh Hóa, Trà Vinh thảo luận tại tổ.

Tuy nhiên, dự thảo Luật cần tính đến mức đóng và mức hưởng, nếu như quy định trong dự thảo thì mức hưởng sẽ thấp hơn mức sống tối thiểu dẫn đến sức hấp dẫn thấp; cần có quy định cụ thể để người lao động thấy được tham gia BHXH là có thu nhập bảo đảm mức sống tối thiểu”, đại biểu nói.

Góp ý về căn cứ đóng BHXH, đại biểu đề nghị nên bỏ “các khoản bổ sung khác” vì lâu nay quy định nhưng không thực hiện được và gây tranh cãi. Đồng thời, quy định tiền lương làm căn cứ đóng BHXH, là tiền lương tháng, bao gồm mức lương, phụ cấp lương trả thường xuyên, được hạch toán vào giá thành sản phẩm và trả ổn định trong mỗi kỳ trả lương (ít nhất bằng 70% tổng thu nhập tiền lương).

Đại biểu Đặng Bích Ngọc (Đoàn Hòa Bình) phân tích: Thực tế cho thấy, do cách tính mức lương hưu dựa trên thời gian đóng góp và mức tiền lương, thu nhập làm căn cứ đóng BHXH nên quy định như dự thảo Luật có thể dẫn đến trường hợp người lao động nghỉ hưu với mức lương hưu rất thấp (lao động nam chỉ hưởng mức 33,75%). Bên cạnh đó, đại biểu băn khoăn với việc dự thảo Luật không quy định về mức lương hưu tối thiểu, có thể dẫn đến xu hướng “nghèo hóa” của một bộ phận người dân trong tương lai.

Vì vậy, đại biểu đề nghị Ban soạn thảo nghiên cứu, xem xét thiết kế cách tính lương hưu theo hướng có tính chia sẻ để hỗ trợ cho những người có tiền lương hưu quá thấp, đảm bảo mức lương hưu tối thiểu của lao động nam ở mức 40%, lao động nữ ở mức 50%.

Tăng mức trợ cấp một lần

Bên cạnh đó, đại biểu Đặng Bích Ngọc cho rằng, đề khuyến khích người lao động gắn bó lâu dài với hệ thống BHXH, giảm tình trạng người lao động hưởng BHXH một lần, đề nghị Ban soạn thảo nghiên cứu quy định theo hướng mức trợ cấp BHXH một lần đối với người lao động có thời gian đóng BHXH cao hơn số năm tương ứng với tỷ lệ hưu 75% được tính bằng 1 lần mức bình quân tiền lương làm căn cứ đóng BHXH cho những năm đóng BHXH cao hơn, thay vì quy định 0.5 lần như dự thảo Luật.

Vụ trưởng Vụ BHXH (Bộ Lao động, Thương binh và Xã hội) Phạm Trường Giang nhìn nhận: “Hưởng lương hưu mức thấp còn hơn không”.

Đại biểu Phạm Hùng Thắng (Đoàn Hà Nam) đánh giá cao hồ sơ dự án Luật trình Quốc hội được chuẩn bị công phu, nghiêm túc, cho rằng Dự thảo đã khắc phục các bất cập, bổ sung nhiều nội dung mới quan trọng như chế độ hưu trí xã hội, trợ cấp hàng tháng cho người tham gia BHXH nhưng không đủ điều kiện hưởng lương hưu... Đại biểu cũng nhất trí với phương án giảm thời gian hưởng trợ cấp hưu trí xã hội từ 80 tuổi xuống 75 tuổi; nhất trí cần thiết giảm điều kiện số năm đóng BHXH để hưởng lương hưu xuống còn 15 năm.

Giải trình thêm về nội dung này tại phiên thảo luận của tổ Hà Nam, Thanh Hóa và Trà Vinh, Vụ trưởng Vụ BHXH (Bộ Lao động, Thương binh và Xã hội) Phạm Trường Giang nhìn nhận: “Hưởng lương hưu mức thấp còn hơn không”.

Cho biết, giai đoạn 2016 - 2022, có 300.000 lượt lao động đã rút BHXH vì không đủ 20 năm đóng bảo hiểm, theo ông Phạm Trường Giang, nếu giảm điều kiện thời gian đóng thì nhóm lao động này có cơ hội được nhận lương hưu, dù mức lương 2 triệu đồng/tháng còn hơn không có lương hưu, chỉ nhận mức trợ cấp 360.000 đồng/tháng. Cùng với việc được hưởng lương hưu, những lao động này còn có BHYT để chăm sóc sức khỏe cho tuổi già...