Bệnh nhân đột quỵ não cần làm gì để hạn chế tái phát?

Chia sẻ về vấn đề này, Phó Giáo sư, Tiến sĩ (PGS.TS) Mai Duy Tôn, Giám đốc Trung tâm Đột quỵ, Bệnh viện Bạch Mai cho biết, tỷ lệ đột quỵ não tái phát trong 5 năm đầu tiên là 25%. Vì vậy, để giảm tỷ lệ đó, các bác sĩ khuyến khích bệnh nhân quay trở lại với lối sống bình thường như trước khi bị đột quỵ não. Người bệnh nên hoạt động thể chất, tình dục và quay trở lại làm việc nếu có thể.

PGS.TS Mai Duy Tôn (đứng giữa) thăm khám cho bệnh nhân đang điều trị tại Trung tâm Đột quỵ - Bệnh viện Bạch Mai.

Theo Hiệp hội Đột quỵ Quốc gia Hoa Kỳ, 10% những người bị đột quỵ não phục hồi gần như hoàn toàn; 25% phục hồi với những khiếm khuyết nhỏ và 40% khác trải qua các khiếm khuyết từ trung bình đến nặng, cần được chăm sóc đặc biệt.

PGS.TS Mai Duy Tôn cho biết: Phục hồi chức năng giúp những người sống sót sau đột quỵ não học lại các kỹ năng bị mất sau khi một phần não bị tổn thương. Liệu pháp phục hồi chức năng bắt đầu trong bệnh viện ngay giai đoạn cấp, sau khi tình trạng chung của bệnh nhân đã ổn định (thông thường là trong vòng 24 đến 48 giờ sau đột quỵ não).

Thời gian nằm viện trung bình trong giai đoạn cấp cho bệnh nhân đột quỵ não là từ 4 ngày (thiếu máu cục bộ) và 7 ngày (chảy máu não). Những người sống sót sau đột quỵ thường được chuyển từ chăm sóc cấp tính đến một cơ sở phục hồi chức năng nội trú, một cơ sở điều dưỡng lành nghề hoặc một bệnh viện chăm sóc sau giai đoạn cấp dài hạn.

PGS.TS Mai Duy Tôn nhấn mạnh: Nhà là nơi tốt nhất cho các bệnh nhân đột quỵ não trong tiến trình phục hồi. Bệnh nhân phục hồi sau đột quỵ não nên được đưa về nhà càng sớm càng tốt. Thời gian tốt nhất để phục hồi sau đột quỵ não là trong một vài tháng đầu tiên. Bệnh nhân sẽ dần ổn định sau 3 đến 6 tháng và một tỷ lệ nhỏ bệnh nhân vẫn có cơ hội phục hồi trong một đến hai năm tiếp theo. Phục hồi sau đột quỵ não là một quá trình cần phải kiên trì và tập luyện liên tục.

Do đó, tập thể dục, chơi thể thao hay bất kỳ hoạt động nào đòi hỏi nỗ lực thể chất luôn được khuyến khích. Tuy nhiên, việc luyện tập và cường độ luyện tập ra sao thì mỗi người bệnh nên lắng nghe cơ thể mình.

"Tập thể dục là một phần quan trọng của phục hồi chức năng đột quỵ não. Người bệnh cần dành thời gian khởi động 5-10 phút (kể cả khởi động với các bài tập trên giường). Các môn thể thao phù hợp: Đi bộ ngoài trời hoặc đi bộ trên máy; đạp xe tại chỗ; đi theo đường kẻ vạch có sẵn hoặc đi cầu thang. Tần suất tập luyện tối thiểu 3 lần/tuần (tốt nhất là hầu hết các ngày trong tuần). Về cường độ, nếu tính theo thang điểm 10 thì người bệnh nên tập ở mức độ 4-5. Thời gian lý tưởng cho mỗi lần luyện tập là 20-30 phút", PGS.TS Mai Duy Tôn nói.

Bên cạnh đó, chế độ ăn uống đối với bệnh nhân sau khi bị đột quỵ não cũng rất quan trọng. Theo đó, với chế độ ăn nhiều chất béo bão hòa, chất béo chuyển hóa và cholesterol có thể làm tăng mức cholesterol trong máu. Chế độ ăn nhiều muối có thể góp phần làm tăng huyết áp. Chế độ ăn nhiều calo có thể góp phần gây béo phì. Vì vậy, thói quen sử dụng thực phẩm lành mạnh có thể giúp giảm các yếu tố nguy cơ đột quỵ não.

Hiệp hội Tim mạch và Đột quỵ não Hoa Kỳ đã đưa ra khuyến nghị cho chế độ ăn kiêng, cụ thể như sau: Chế độ ăn nhiều rau và trái cây; chọn thực phẩm nguyên hạt, nhiều chất xơ; giảm thịt trong bữa ăn sao cho ít nhất 50% khẩu phần ăn là trái cây và rau quả, 25% là ngũ cốc giàu chất xơ; ăn cá ít nhất 2 lần/tuần.

Người bệnh nên chọn cá giàu omega 3 như cá hồi hoặc cá ngừ; hạn chế cholesterol, chất béo bão hòa và chất béo chuyển hóa; chọn thịt nạc, thịt gia cầm và không sử dụng chất béo bão hóa hoặc chất béo chuyển hóa khi chế biến; tránh đồ uống và thực phẩm có thêm đường; chọn lựa, chuẩn bị thực phẩm với gia vị cùng hỗn hợp gia vị không có muối hoặc hạn chế muối.

Học cách đọc nhãn thực phẩm để chọn các mặt hàng có ít hơn 140mg natri mỗi khẩu phần. Hạn chế rượu bia tối đa vì nó có thể tương tác bất lợi với một số thuốc mà bệnh nhân đang sử dụng để ngăn ngừa tái phát đột quỵ não (thí dụ như warfarin).

Lạm dụng rượu bia sẽ gây tăng huyết áp, do đó làm tăng nguy cơ đột quỵ não tái phát. Tuy nhiên, sẽ không có vấn đề gì với lượng rượu ở mức độ vừa phải (tức là khoảng 1-2 đơn vị cồn tiêu chuẩn mỗi ngày; tương đương 100ml rượu vang hay một chén rượu mạnh 30ml).

Bệnh nhân được khuyến khích nối lại hoạt động tình dục sau đột quỵ não. Tuy nhiên, một số bệnh nhân cần mất một thời gian để lấy lại ham muốn tình dục.

PGS.TS Mai Duy Tôn đưa ra khuyến cáo: Sau đột quỵ não, người bệnh thường cảm thấy mệt mỏi và gặp khó khăn trong việc tập trung hay thực hiện các hoạt động thể chất. Người bệnh nên bắt đầu trở lại với công việc bằng việc làm bán thời gian, sau đó xem xét hiệu quả công việc để quyết định. Cuối cùng, người bệnh chính là người đánh giá tốt nhất về việc có nên quay lại làm việc hay không (trừ khi, họ bị suy giảm nhận thức và tàn tật nặng).