TRỰC TUYẾN: Những điểm mới về pháp luật lao động, bảo hiểm xã hội và Công đoàn cơ sở

Đây là một trong những hoạt động thiết thực của Báo Lao động Thủ đô và Công đoàn phường Phúc Lợi nhằm trang bị cho các đơn vị, doanh nghiệp, công nhân, viên chức, lao động (CNVCLĐ) trên địa bàn phường có thêm những kiến thức về chế độ, chính sách mới liên quan đến người lao động và tổ chức đại hội công đoàn cơ sở.

Đại biểu tham dự buổi Đối thoại, giao lưu.

Dự buổi Đối thoại trực tiếp, giao lưu trực tuyến có các đại biểu: Phó Trưởng ban Quan hệ lao động Tổng LĐLĐ Việt Nam Đoàn Đức Hân; Phó Chủ tịch LĐLĐ Thành phố Nguyễn Huy Khánh; Phó Chủ tịch Thường trực Hội Nhà báo thành phố Hà Nội Kiều Thanh Hùng; Phó Bí thư thường trực Đảng uỷ phường Phúc Lợi Nguyễn Xuân Hiền; Ủy viên Ban Thường vụ Đảng ủy, Chủ tịch Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam phường Đinh Xuân Hùng; Bí thư Đảng uỷ Công ty cổ phần Nicotex Lương Thị Huệ; Phó Tổng giám đốc Thường trực Công ty cổ phần Nicotex Nguyễn Thành Đạt; Tổng Biên tập Báo Lao động Thủ đô Nguyễn Văn Bình; Phó Chủ tịch Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam phường, Chủ tịch Công đoàn phường Phúc Lợi Cao Thanh Huyền.

Đặc biệt, tham dự buổi Đối thoại trực tiếp, giao lưu trực tuyến có hơn 200 đoàn viên, người lao động trên địa bàn phường Phúc Lợi.

Toàn cảnh buổi Đối thoại, giao lưu.

Tham gia giải đáp những băn khoăn của người lao động và độc giả có các chuyên gia: Ông Đoàn Đức Hân - Phó Trưởng Ban Quan hệ lao động Tổng LĐLĐ Việt Nam; bà Dương Thị Minh Châu - Trưởng Phòng Tuyên truyền và hỗ trợ người tham gia (BHXH thành phố Hà Nội); Luật sư Phạm Ngọc Minh - Giám đốc Công ty Luật TNHH Everest.

14h00: Khai mạc

Phát biểu khai mạc buổi đối thoại, giao lưu trực tuyến, Phó Bí thư Thường trực Đảng ủy phường Phúc Lợi Nguyễn Xuân Hiền nhấn mạnh, trong bối cảnh Thủ đô và đất nước đang phát triển mạnh mẽ, sự vận động của xã hội khiến nhiều quy định, chính sách pháp luật cần được thường xuyên điều chỉnh, bổ sung để phù hợp thực tiễn.

Trong khi đó, với nhiều người lao động – đặc biệt là lao động trực tiếp – việc tiếp cận, tìm hiểu các chính sách, quy định mới còn hạn chế, dẫn tới việc chưa nắm rõ đầy đủ quyền lợi, nghĩa vụ của mình trong quan hệ lao động. Vì vậy, việc trang bị, cập nhật kiến thức pháp luật về lao động và bảo hiểm xã hội cho cán bộ, đoàn viên, người lao động chính là mục tiêu quan trọng để tổ chức buổi đối thoại – giao lưu trực tuyến hôm nay.

Đồng chí Nguyễn Xuân Hiền, Phó Bí thư thường trực Đảng uỷ phường Phúc Lợi phát biểu khai mạc.

Một trong những nhiệm vụ trọng tâm của tổ chức Công đoàn là đại diện, bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp, chính đáng của người lao động. Trong đó, các chính sách về lao động, tiền lương, việc làm, bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế, bảo hiểm thất nghiệp luôn là những vấn đề được cán bộ, đoàn viên và người lao động đặc biệt quan tâm.

Chương trình đối thoại - giao lưu trực tuyến - truyền thông chính sách với chủ đề “Những chính sách về pháp luật lao động, Bảo hiểm xã hội và Đại hội Công đoàn cơ sở” do Báo Lao động Thủ đô phối hợp với Công đoàn phường Phúc Lợi cũng chính là một hoạt động thiết thực của tổ chức Công đoàn để thực hiện nhiệm vụ tuyên truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật trong đoàn viên, người lao động; bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp, chính đáng của người lao động.

Phó Bí thư Thường trực Đảng uỷ phường Phúc Lợi ghi nhận và đánh giá cao sự chủ động, sáng tạo của Công đoàn phường Phúc Lợi trong việc phối hợp với Báo Lao động Thủ đô tổ chức chương trình ngày hôm nay – một hoạt động thiết thực, cụ thể hoá Chương trình 02 của Đảng uỷ Phường Phúc Lợi về “Đẩy mạnh chuyển đổi số đồng bộ, toàn diện trong toàn hệ thống chính trị, trọng tâm xây dựng chính quyền số, kinh tế số, xã hội số giai đoạn 2025-2030”.

Ông Hiền tin tưởng, thông qua chương trình, với sự tham gia của các chuyên gia giàu kinh nghiệm sẽ giúp cán bộ, đoàn viên và người lao động phường Phúc Lợi hiểu rõ hơn về chính sách, pháp luật, có thêm nhiều kiến thức, kinh nghiệm quý báu để áp dụng vào thực tiễn công tác tại cơ sở và nâng cao kỹ năng hoạt động công đoàn trong thời kỳ mới.

14h10: Phát biểu của lãnh đạo LĐLĐ Thành phố

Phát biểu khai mạc tại buổi giao lưu trực truyến, Phó Chủ tịch LĐLĐ thành phố Hà Nội Nguyễn Huy Khánh cho biết: Chương trình đối thoại - giao lưu trực tuyến - truyền thông chính sách với chủ đề “Những điểm mới về pháp luật lao động, bảo hiểm xã hội và Công đoàn cơ sở” do Báo Lao động Thủ đô phối hợp với Công đoàn phường Phúc Lợi tổ chức là hoạt động có ý nghĩa thiết thực và sâu sắc cho đoàn viên, người lao động.

Chương trình nhằm tuyên truyền, phổ biến những điểm mới trong pháp luật lao động, bảo hiểm xã hội và hoạt động của tổ chức Công đoàn tại cơ sở - những vấn đề gắn bó mật thiết với quyền, lợi ích hợp pháp, chính đáng của người lao động, đồng thời là cơ sở pháp lý quan trọng để người sử dụng lao động thực hiện đúng, đủ nghĩa vụ của mình.

Đồng chí Nguyễn Huy Khánh, Phó Chủ tịch LĐLĐ Thành phố phát biểu chỉ đạo tại buổi Đối thoại, giao lưu.

Trong bối cảnh Hà Nội đang đẩy mạnh phát triển kinh tế - xã hội, hội nhập sâu rộng, lực lượng công nhân lao động ngày càng đông đảo và đa dạng, thì việc hiểu đúng, nắm vững và thực hiện nghiêm các quy định pháp luật là yêu cầu hết sức cấp thiết.

Thông qua chương trình, chúng ta có cơ hội lắng nghe, trao đổi, tháo gỡ những vướng mắc thực tế trong việc thực hiện luật Lao động, Luật Bảo hiểm xã hội, Luật Công đoàn và các văn bản hướng dẫn thi hành; đồng thời, giúp người lao động hiểu rõ hơn về quyền lợi, nghĩa vụ của mình, từ đó chủ động hơn trong việc tự bảo vệ và tham gia xây dựng quan hệ lao động hài hòa, ổn định, tiến bộ tại cơ sở.

Phó Chủ tịch LĐLĐ thành phố nhấn manh: Một trong những chức năng cơ bản của tổ chức Công đoàn là đại diện, bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp, chính đáng của đoàn viên và người lao động. Trong những năm qua, LĐLĐ thành phố Hà Nội luôn coi công tác tuyên truyền, phổ biến chính sách, pháp luật là nhiệm vụ trọng tâm, xuyên suốt.

LĐLĐ thành phố Hà Nội đã chỉ đạo các cấp Công đoàn trong toàn Thành phố tăng cường phối hợp với các cơ quan, đơn vị liên quan để tổ chức nhiều hoạt động truyền thông chính sách dưới hình thức phong phú. Nhờ đó, nhận thức của đoàn viên và người lao động về pháp luật lao động, chính sách bảo hiểm xã hội, an toàn vệ sinh lao động… ngày càng được nâng cao.

Chương trình đối thoại - giao lưu trực tuyến - truyền thông chính sách do Báo Lao động Thủ đô phối hợp với Công đoàn phường Phúc Lợi tổ chức hôm nay cũng chính là một hoạt động thiết thực của tổ chức Công đoàn Thủ đô để thực hiện nhiệm vụ tuyên truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật trong đoàn viên, người lao động; bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp, chính đáng của người lao động.

Chương trình cũng là minh chứng cho sự đổi mới của tổ chức Công đoàn Thủ đô trong việc ứng dụng chuyển đổi số vào hoạt động công đoàn, truyền thông công đoàn theo đúng tinh thần Nghị quyết số 57-NQ/TW của Bộ Chính trị về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia.

Phó Chủ tịch LĐLĐ thành phố Hà Nội Nguyễn Huy Khánh bày tỏ kỳ vọng, thông qua chương trình, mỗi đoàn viên, người lao động sẽ chủ động học hỏi, tìm hiểu chính sách, pháp luật, tích cực tham gia các hoạt động Công đoàn và lan tỏa tinh thần thượng tôn pháp luật trong tập thể lao động của mình.

Ban tổ chức tặng hoa chuyên gia buổi Đối thoại, giao lưu

14h20: Chuyên gia giải đáp câu hỏi, thắc mắc của CNVCLĐ và bạn đọc

Chuyên gia buổi Đối thoại, giao lưu

Chị Ngô Thị Thùy Trang - Công ty cổ phần Bitcar Việt Nam hỏi: Đối với người lao động nước ngoài, hiện quy định tham gia BHXH có thay đổi gì sau Luật BHXH năm 2024 không?

Chị Ngô Thị Thùy Trang nêu câu hỏi với chuyên gia.

Chuyên gia Dương Thị Minh Châu: Liên quan đến lao động là người nước ngoài, theo quy định của Luật Bảo hiểm xã hội năm 2024, những người lao động nước ngoài có hợp đồng lao động từ 12 tháng trở lên sẽ thuộc đối tượng tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc.

Tuy nhiên, có một số trường hợp ngoại lệ. Cụ thể, người lao động nước ngoài di chuyển trong nội bộ doanh nghiệp, hoặc được doanh nghiệp mẹ ở nước ngoài cử sang làm việc tại Việt Nam mà vẫn thuộc biên chế của đơn vị cử đi, sẽ không phải đóng bảo hiểm xã hội tại Việt Nam.

Chuyên gia Dương Thị Minh Châu

Bên cạnh đó, đối với những nước mà Việt Nam đã ký hiệp định song phương hoặc điều ước quốc tế về bảo hiểm xã hội, nếu người lao động nước ngoài (như lao động Hàn Quốc) đã có xác nhận đang tham gia bảo hiểm xã hội tại nước họ, thì sang Việt Nam làm việc sẽ không phải tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc ở Việt Nam nữa.

Một điểm mới của Luật Bảo hiểm xã hội 2024 so với Luật năm 2014 là: trước đây, quy định yêu cầu người lao động nước ngoài phải có hợp đồng lao động từ 12 tháng trở lên và có giấy phép hành nghề hoặc giấy phép lao động mới được tham gia. Nhưng theo luật mới, đã bỏ điều kiện về giấy phép hành nghề; chỉ cần người lao động có hợp đồng lao động từ 12 tháng trở lên là thuộc đối tượng tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc.

Cũng cần lưu ý, những quy định nêu trên chỉ áp dụng trong phạm vi đóng bảo hiểm xã hội. Còn về quy định ký kết và thực hiện hợp đồng lao động với người nước ngoài, doanh nghiệp vẫn phải tuân thủ đầy đủ các điều kiện theo pháp luật về lao động, bao gồm cả yêu cầu về giấy phép lao động khi sử dụng người nước ngoài làm việc tại Việt Nam.

Chị Bùi Thị Minh Hạnh - Công ty CP tập đoàn đầu tư và nước sạch Hùng Thành hỏi: Xin chuyên gia cho biết, nếu NLĐ nữ mang thai thì công ty có quyền xử lý kỷ luật khi vi phạm không, các hành vi bị nghiêm cấm khi thi hành kỷ luật đối với NLĐ nữ mang thai và nuôi con nhỏ?

Chị Bùi Thị Minh Hạnh, nêu câu hỏi.

Chuyên gia Phạm Ngọc Minh: Pháp luật có những quy định ưu tiên lao động nữ để đảm bảo quyền của phụ nữ và trẻ em. So với lao động nam thì lao động nữ có nhiều lợi thế.

Chuyên gia Phạm Ngọc Minh

Luật quy định cấm xử lý kỷ luật đối với nữ lao động đang mang thai hoặc nuôi con dưới 12 tháng tuổi.

Tuy nhiên, nếu NLĐ vi phạm kỷ luật lao động chưa xử lý trong thời gian mang thai hoặc nuôi con nhỏ và bị lập biên bản chờ xử lý, khi hết thời gian sẽ xem xét để xử lý kỷ luật, bởi luật đảm bảo tính nhân văn, trong thời gian mang thai và nuôi con nhỏ có thể chưa bị xử lý, nhưng về nguyên tắc là vi phạm vẫn có thể bị treo chứ không hẳn là không xử lý.

Thường thời hiệu là 6 tháng với các vi phạm thông thường, nếu vi phạm liên quan đến bí mật kinh doanh, tài chính là 12 tháng.

Trong trường hợp kéo dài để đủ điều kiện thì vẫn xem xét xử lý kỷ luật.

Chị Bùi Thị Minh Hạnh (Công ty CP tập đoàn đầu tư và nước sạch Hùng Thành) hỏi: Khi bị tai nạn lao động thì bảo hiểm chi trả và hỗ trợ những quyền lợi gì?

Chuyên gia Dương Thị Minh Châu: Nếu bị tai nạn lao động tại đơn vị, ngoài việc đơn vị phải trả tiền lương, bảo hiểm y tế, chi phí y tế, thì NLĐ còn được hưởng các chế độ về tai nạn lao động. Sau khi đơn vị hướng dẫn đi giám định y khoa, nếu bị suy giảm khả năng lao động thì NLĐ được hưởng chế độ tai nạn lao động.

Trường hợp mức độ bị suy giảm khả năng lao động từ 5% đến dưới 31%: Người lao động hưởng trợ cấp bảo hiểm xã hội 1 lần. Mức suy giảm khả năng lao động là 5% thì được hưởng mức tính bằng 5 lần tiền lương cơ sở. Nếu tỷ lệ cao hơn thì cứ thêm 1% sẽ được cộng thêm 1/2 lương cơ sở.

Buổi Đối thoại, giao lưu là hoạt động có ý nghĩa thiết thực và sâu sắc cho đoàn viên, người lao động.

Ngoài ra, người lao động còn được hưởng thêm theo thâm niên đóng BHXH. Nếu thời gian đóng từ 1 năm trở xuống thì sẽ được hưởng 1/2 tháng; trên 1 năm thì cứ mỗi năm sẽ được cộng một khoản bằng 30% mức lương đóng bảo hiểm của tháng gần nhất trước thời gian người lao động xin nghỉ vì tai nạn lao động.

Nếu tỷ lệ suy giảm lao động là 31% trở lên thì mức trợ cấp thấp nhất được tính bằng 30% tiền lương cơ sở; trường hợp suy giảm 81% trở lên, NLĐ được trợ cấp phục vụ nếu thuốc các trường hợp cụ thể, khoản trợ cấp được hưởng tính bằng tiền lương cơ sở quy định tại thời điểm đó. Ngoài ra một số trường hợp như mất chân, tay, có thể được hỗ trợ các dụng cụ trợ giúp sinh hoạt.

Anh Nguyễn Vũ Quang, Chủ tịch Công đoàn Công ty CP thiết bị và giải pháp cơ khí Automech hỏi:

1. Nếu Công ty chấm dứt hợp đồng lao động trái pháp luật, người lao động có quyền yêu cầu bồi thường hoặc được nhận lại làm việc không?

2. Với người lao động làm ca đêm thì người lao động có chi trả tiền ca đêm thay vì suất ăn hay không?

Anh Nguyễn Vũ Quang đặt câu hỏi

Chuyên gia Chuyên gia Phạm Ngọc Minh: Theo quy định, để chấm dứt hợp đồng lao động, công ty phải có thông báo trước, để người lao động có chuẩn bị về tâm lý, công việc mới… Khi công ty chấm dứt hợp đồng lao động không tuân thủ thời gian, không có thông báo cho người lao động thì là chấm dứt lao động hợp đồng trái luật.

Quyền của người lao động: được trả lương những ngày không phải làm việc; được bồi thường 2 tháng tiền lương; có 2 quyền lựa chọn, yêu cầu bồi thường tiếp nếu không muốn làm việc tiếp hoặc yêu cầu người sử dụng lao động bố trí công việc khác.

Với câu hỏi câu 2: Về nguyên tắc, làm ca đêm là một hình thức lao động đặc thù, và các chính sách hỗ trợ, phúc lợi dành cho người làm ca đêm là nhằm đảm bảo quyền lợi chính đáng của người lao động.

Thông thường, doanh nghiệp không bắt buộc phải tổ chức ca đêm; tuy nhiên, với những đơn vị có tính chất công việc cần làm việc vào ban đêm, người sử dụng lao động phải có chính sách phù hợp như chi trả phụ cấp ca đêm, hỗ trợ suất ăn hoặc các chế độ bồi dưỡng khác, để người lao động được hưởng lợi tốt nhất.

Quan trọng hơn, việc sắp xếp làm ca đêm cần dựa trên sự thỏa thuận giữa người lao động và người sử dụng lao động, có sự chứng kiến và tham gia của Công đoàn Công ty, nhằm đảm bảo tính minh bạch, công bằng và quyền lợi tối đa cho người lao động.

CNVCLĐ tham gia buổi Đối thoại, giao lưu.

Anh Nguyễn Vũ Quang, Chủ tịch Công đoàn Công ty CP thiết bị và giải pháp cơ khí Automech hỏi câu 3: Khi Công đoàn cơ sở tổ chức thương lượng tập thể hoặc ký kết Thỏa ước lao động tập thể, vai trò và quyền lợi của người lao động được đảm bảo ra sao?

Chuyên gia Đoàn Đức Hân: Khi đơn vị ký kết Thỏa ước lao động tập thể (TƯLĐTT), người lao động (NLĐ) được hưởng nhiều quyền lợi vượt trội so với luật định, bao gồm: lương, thưởng cao hơn, chế độ phúc lợi tốt hơn (ăn trưa, nghỉ phép), điều kiện làm việc an toàn hơn, quyền tham gia đối thoại, quản lý, và bảo vệ tốt hơn (bình đẳng giới, chống bạo hành), tạo môi trường làm việc hài hòa, ổn định, đảm bảo quyền lợi hợp pháp và sự phát triển bền vững của NLĐ.

Vai trò của người lao động khi ký thỏa ước lao động tập thể: Người lao động được lấy ý kiến và quyết đinh ký kết thỏa ước lao động tập thể hay không; thông tin kịp thời về việc ký kết thỏa ước; có nghĩa vụ thực hiện thỏa ước lao động tập thể và giám sát việc thực hiện, đồng thời có quyền yêu cầu giải quyết khi có vi phạm…

Chị Phạm Thị Hồng Nhung, Trường Trung cấp Quang Trung hỏi: Xin các chuyên gia tư vấn cho chúng tôi về quy trình tổ chức Đại hội Công đoàn cơ sở?

Sau khi vận hành chính quyền 2 cấp, không còn Công đoàn cấp trên cơ sở, nhưng mới đây đã thành lập các Công đoàn xã phường, xin hỏi mối quan hệ giữa Công đoàn xã phường và Công đoàn cơ sở là như thế nào (ngang cấp hay cấp trên và cấp dưới)?

Chị Phạm Thị Hồng Nhung nêu câu hỏi.

Chuyên gia Đoàn Đức Hân: Về quy trình tổ chức Đại hội Công đoàn cơ sở, căn cứ vào hướng dẫn của Công đoàn cấp trên và một số việc LĐLĐ thành phố Hà Nội ủy quyền cho Công đoàn phường Phúc Lợi mà các đồng chí có thể thực hiện.

Trong đó, quy trình tổ chức Đại hội Công đoàn cơ sở bao gồm các bước chính: chuẩn bị, tiến hành đại hội (bao gồm chào cờ, bầu đoàn chủ tịch, thư ký, ban thẩm tra, báo cáo tổng kết, thảo luận, bầu cử, biểu quyết nghị quyết) và bế mạc. Việc chuẩn bị bao gồm xin ý kiến chỉ đạo, xây dựng kế hoạch, chuẩn bị nhân sự và các văn kiện đại hội.

Chuyên gia Đoàn Đức Hân

Trong đó, giai đoạn chuẩn bị bao gồm: Xin ý kiến chỉ đạo: Ban chấp hành công đoàn cơ sở báo cáo xin ý kiến chỉ đạo của cấp ủy đảng cùng cấp và công đoàn cấp trên trực tiếp; xây dựng kế hoạch: Xây dựng kế hoạch chi tiết cho đại hội, bao gồm cả việc xác định thời gian tổ chức đại hội; chuẩn bị nhân sự; chuẩn bị văn kiện: Soạn thảo và hoàn chỉnh các văn kiện đại hội, bao gồm báo cáo tổng kết nhiệm kỳ, phương hướng nhiệm vụ nhiệm kỳ tới và các báo cáo tham luận…

Sau khi thực hiện mô hình chính quyền hai cấp, không còn "công đoàn cấp trên trực tiếp cơ sở". Thay vào đó, mô hình công đoàn xã/phường được thành lập. Mối quan hệ giữa công đoàn xã/phường và công đoàn cơ sở được diễn giả giải thích như sau:

Không phải là mối quan hệ cấp trên - cấp dưới: Các văn bản hiện hành không định nghĩa công đoàn xã/phường là "cấp trên" của công đoàn cơ sở. Hệ thống công đoàn hiện nay chỉ có cấp tỉnh/thành phố và cấp cơ sở.

Vai trò quản lý và đại diện: Công đoàn xã/phường được giao một số nhiệm vụ và quyền hạn lớn hơn công đoàn cơ sở. Cụ thể, họ có trách nhiệm quản lý tất cả các công đoàn cơ sở trên địa bàn mình. Họ cũng là đơn vị đại diện, báo cáo và chịu trách nhiệm trước Liên đoàn Lao động tỉnh/thành phố về mọi hoạt động của các công đoàn cơ sở trong khu vực.

Quyền hạn được phân cấp được thể hiện như sau: Hỗ trợ và chỉ đạo: Công đoàn xã/phường hỗ trợ công đoàn cơ sở trong các hoạt động như tổ chức phong trào thi đua, thương lượng tập thể, công tác tuyên truyền, và vận động người lao động gia nhập tổ chức. Các công đoàn cơ sở thuộc doanh nghiệp chịu sự chi phối và chỉ đạo hoạt động từ công đoàn xã/phường.

Hiện tại, công đoàn xã/phường chưa có thẩm quyền ra quyết định thành lập công đoàn cơ sở mới hay kết nạp đoàn viên, cũng như chưa được quyền thu đoàn phí. Những nhiệm vụ này vẫn thuộc về Liên đoàn Lao động cấp Thành phố.

Về nhân sự: Công đoàn xã/phường có cán bộ công đoàn chuyên trách, hưởng lương từ ngân sách công đoàn để thực hiện các công việc của tổ chức.

Có thể thấy, mối quan hệ này là mối quan hệ quản lý, hỗ trợ và đại diện, trong đó công đoàn xã/phường được giao một số quyền hạn để chỉ đạo và điều phối hoạt động của các công đoàn cơ sở trên địa bàn, chứ không phải là một cấp quản lý hành chính cao hơn.

Câu hỏi bạn đọc gửi trực tuyến từ Quốc Oai: Gia đình tôi có 4 người, Tôi hiện đang làm việc tại 1 doanh nghiệp có đóng BHYT đầy đủ, con tôi tham gia BHYT học đường, chồng tôi hiện là lao động tự do. Vậy chồng tôi muốn tham gia BHYT hộ gia đình và BHXH thì cần phải thực hiện như thế nào? Có được hưởng giảm trừ hay không?

Chuyên gia Dương Thị Minh Châu: Trong trường hợp này, người chồng là người đầu tiên tham gia bảo hiểm y tế theo hộ gia đình, nên sẽ không được hưởng mức giảm trừ theo quy định.

Thủ tục tham gia bảo hiểm hộ gia đình rất đơn giản: Người dân có thể đăng ký thông qua các tổ chức được cơ quan Bảo hiểm xã hội ủy quyền thu bảo hiểm, hoặc đến trực tiếp cơ quan Bảo hiểm xã hội địa phương để được hướng dẫn, kê khai và hoàn tất hồ sơ tham gia.

Chị Trương Thị Hoa, Công đoàn Trường MN Tân Mai hỏi: Xin chuyên gia cho biết, phân bổ nguồn thu đoàn phí công đoàn cơ sở được phân bổ như thế nào?

Chị Trương Thị Hoa, nêu câu hỏi với chuyên gia.

Chuyên gia Đoàn Đức Hân: Theo Quyết định 4290/QĐ-TLĐ của Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam, nguồn tài chính công đoàn cơ sở được sử dụng và phân bổ cho các khoản mục chi: Chi lương, phụ cấp cán bộ công đoàn chuyên trách và phụ cấp cán bộ công đoàn tối đa 45% nguồn thu đoàn phí công đoàn công đoàn cơ sở được sử dụng. Trong trường hợp thiếu, công đoàn cơ sở phải xem xét giảm đối tượng, mức chi phụ cấp cán bộ công đoàn cho phù hợp với nguồn tài chính được phân bổ.

Chi thăm hỏi đoàn viên công đoàn tối thiểu 40% nguồn thu đoàn phí công đoàn công đoàn cơ sở được sử dụng. Chi khác tối đa 15% nguồn thu đoàn phí công đoàn công đoàn cơ sở được sử dụng.

Phân bổ nguồn thu kinh phí công đoàn công đoàn cơ sở được sử dụng cho các khoản, mục chi sau: Chi trực tiếp chăm lo, bảo vệ, đào tạo, bồi dưỡng, tập huấn đoàn viên và người lao động tối thiểu 60% nguồn thu kinh phí công đoàn công đoàn cơ sở được sử dụng. Tại những đơn vị có quan hệ lao động phức tạp, công đoàn cơ sở dành tối thiểu 25% nguồn kinh phí của mục chi này để dự phòng cho hoạt động bảo vệ đoàn viên, người lao động; sau 2 năm liền kề không sử dụng có thể chuyển sang chi cho các nội dung thuộc mục chi này.

Chi tuyên truyền, vận động đoàn viên và người lao động tối đa 25% nguồn thu kinh phí công đoàn công đoàn cơ sở được sử dụng. Chi quản lý hành chính tối đa 15% nguồn thu kinh phí công đoàn công đoàn cơ sở được sử dụng.

Như vậy, phân bổ nguồn thu đoàn phí công đoàn công đoàn cơ sở được sử dụng cho các khoản, mục chi sau: Chi lương, phụ cấp cán bộ công đoàn chuyên trách và phụ cấp cán bộ công đoàn tối đa 45% nguồn thu đoàn phí công đoàn công đoàn cơ sở được sử dụng. Trong trường hợp thiếu, công đoàn cơ sở phải xem xét giảm đối tượng, mức chi phụ cấp cán bộ công đoàn cho phù hợp với nguồn tài chính được phân bổ. Chi thăm hỏi đoàn viên công đoàn tối thiểu 40% nguồn thu đoàn phí công đoàn công đoàn cơ sở được sử dụng. Chi khác tối đa 15% nguồn thu đoàn phí công đoàn công đoàn cơ sở được sử dụng.

Ông Đoàn Đức Hân trao quà tới NLĐ tham gia phần trả lời câu hỏi giao lưu

Chị Hoàng Thị Bình, Công đoàn Công ty CP Cầu 12 hỏi: Doanh nghiệp đang nợ BHXH thì NLĐ không có BHYT, vậy bảo vệ quyền lợi NLĐ thì NLĐ chủ động mua BHYT được không và mua ở đâu? Nếu không được mua thì NLĐ làm sao đóng được bảo hiểm.

Ngoài ra, DN nợ bảo hiểm qua nhiều thời kỳ lãnh đạo, đến hiện tại họ muốn đóng bảo hiểm cho NLĐ đang làm thì số tiền đóng áp dụng cho NLĐ hiện tại hay trù vào khoản nợ công ty? Với trường hợp NLĐ nghỉ việc bị công ty nợ bảo hiểm thì họ muốn cắt thời gian công ty nợ đến thời điểm công ty đóng bảo hiểm thì có cắt được không?

Chị Hoàng Thị Bình

Chuyên gia Dương Thị Minh Châu: Đây là một trong những tình trạng đơn vị điển hình còn nợ đọng bảo hiểm xã hội với cơ quan BHXH Thành phố, và tình trạng này đã kéo dài qua nhiều thời kỳ lãnh đạo. Phía cơ quan bảo hiểm đã áp dụng nhiều biện pháp, song việc xử lý vẫn còn khó khăn.

Theo quy định mới của Luật BHXH năm 2024, những hành vi trốn đóng bảo hiểm xã hội được quy định cụ thể hơn, nên sau khi hoàn tất các thủ tục cần thiết, cơ quan bảo hiểm sẽ có cơ sở để khởi kiện một số đơn vị vi phạm.

Chuyên gia buổi Đối thoại, giao lưu.

Trước đây, do Luật cũ chưa quy định rõ thế nào là hành vi “chậm đóng” và “trốn đóng”, nên dù cơ quan bảo hiểm đã phối hợp với công đoàn để xem xét khởi kiện, nhưng trên thực tế chưa thể thực hiện được. Nay, Luật Bảo hiểm xã hội 2024 và Nghị định 274 đã quy định rất rõ ràng về vấn đề này, nên việc khởi kiện các đơn vị nợ đọng sẽ khả thi hơn. Tuy nhiên, việc khởi kiện đối với những doanh nghiệp vẫn đang hoạt động sẽ cần được cân nhắc thận trọng, để tránh ảnh hưởng đến người lao động đang làm việc.

Về câu hỏi liên quan đến thẻ bảo hiểm y tế, khi doanh nghiệp nợ bảo hiểm xã hội và chưa đóng tiền, người lao động không được cấp thẻ bảo hiểm y tế. Theo Luật Bảo hiểm y tế, người lao động tham gia theo thứ tự ưu tiên, trước hết là nhóm có hợp đồng lao động do người sử dụng lao động đóng. Do vậy, nếu doanh nghiệp chưa đóng thì bản thân người lao động không thể tự mua thẻ bảo hiểm y tế, trừ trường hợp họ tạm hoãn hợp đồng lao động.

Tuy nhiên, Luật Bảo hiểm y tế cũng quy định rõ trách nhiệm của người sử dụng lao động: nếu không mua thẻ hoặc không đóng bảo hiểm y tế cho người lao động, thì phải thanh toán toàn bộ chi phí khám chữa bệnh mà người lao động đã chi trả, trong thời hạn 40 ngày kể từ khi phát sinh chi phí. Hiện nay, cùng với Luật Bảo hiểm xã hội sửa đổi và Luật Bảo hiểm y tế sửa đổi, còn có Luật Việc làm sửa đổi.

Về vấn đề nợ đóng bảo hiểm xã hội, hiện nay pháp luật chưa có quy định về “khoanh nợ” như trong lĩnh vực thuế. Đối với người lao động đã nghỉ việc nhưng chưa được chốt sổ bảo hiểm, nếu đơn vị có thể đóng bổ sung thì cơ quan bảo hiểm sẽ tách đóng cho người đó.

Nếu không thể tách, thì sổ bảo hiểm sẽ được chốt đến thời điểm đơn vị đã đóng đủ. Khi người lao động chuyển sang đơn vị mới, quá trình đóng sẽ được cộng nối, đảm bảo tính liên tục. Nếu sau này đủ điều kiện hưởng chế độ hưu trí, cơ quan bảo hiểm vẫn sẽ giải quyết chế độ, và khi đơn vị cũ nộp bổ sung, mức lương hưu sẽ được điều chỉnh lại.

Phó Chủ tịch LĐLĐ Thành phố Nguyễn Huy Khánh tặng quà NLĐ.

Luật Bảo hiểm xã hội mới cũng quy định rõ: sau 60 ngày kể từ thời điểm hết hạn nộp, nếu doanh nghiệp không đóng thì hành vi “chậm đóng” sẽ bị coi là “trốn đóng”. Khi đó, cơ quan bảo hiểm có thể chuyển hồ sơ sang cơ quan điều tra để xử lý theo Bộ luật Hình sự.

Chị Kiều Thanh Xuân (Công ty Cổ Phần Nicotex) hỏi: Trường hợp nào được tạm hoãn thực hiện hợp đồng lao động theo quy định của pháp luật hiện hành?

Chị Kiều Thanh Xuân nêu câu hỏi.

Chuyên gia Phạm Ngọc Minh: Căn cứ theo khoản 1 Điều 30 Bộ luật Lao động 2019 có quy định cụ thể về các trường hợp tạm hoãn thực hiện hợp đồng lao động như sau: Người lao động thực hiện nghĩa vụ quân sự, nghĩa vụ tham gia dân quân tự vệ; Người lao động bị tạm giữ, tạm giam theo quy định của pháp luật về tố tụng hình sự; Người lao động phải chấp hành quyết định áp dụng biện pháp đưa vào trường giáo dưỡng, cơ sở cai nghiện bắt buộc hoặc cơ sở giáo dục bắt buộc;

Lao động nữ mang thai theo quy định tại Điều 138 của Bộ luật này; Người lao động được bổ nhiệm làm người quản lý doanh nghiệp của công ty trách nhiệm hữu hạn một thành viên do Nhà nước nắm giữ 100% vốn điều lệ; Người lao động được ủy quyền để thực hiện quyền, trách nhiệm của đại diện chủ sở hữu nhà nước đối với phần vốn nhà nước tại doanh nghiệp; Người lao động được ủy quyền để thực hiện quyền, trách nhiệm của doanh nghiệp đối với phần vốn của doanh nghiệp đầu tư tại doanh nghiệp khác; Trường hợp khác do hai bên thỏa thuận.

Lưu ý đối với trường hợp phụ nữ mang thai, nếu sức khoẻ thể chất, tinh thần không đảm bảo để làm việc thì có thể xem xét quy định này để áp dụng.

Chủ tịch Công đoàn phường Phúc Lợi Cao Thanh Huyền tặng quà NLĐ.

Anh Nguyễn Văn Luân – Công đoàn Công ty CP Kim khí Thăng Long hỏi: Người lao động nghỉ việc hưởng chế độ ốm đau từ 14 ngày làm việc trở lên trong tháng thì không phải đóng bảo hiểm. Nhưng đến tháng tiếp theo khi đi khám lại thì không sử dụng được thẻ bảo hiểm y tế do giảm trừ ốm. Vậy người lao động phải làm gì để bảo vệ quyền lợi của mình?

Anh Nguyễn Văn Luân nêu câu hỏi với các chuyên gia

Chuyên gia Dương Thị Minh Châu: Khi người lao động nghỉ ốm từ 14 ngày trở lên trong tháng, họ vẫn được hưởng quyền lợi BHYT và không phải đóng BHYT trong thời gian đó, thẻ BHYT cũ vẫn dùng tiếp đến hết tháng, tháng sau nếu vẫn ốm dài ngày thì sẽ được cấp thẻ BHYT mới, có giá trị từ đầu tháng tiếp theo.

Hiện nay, theo quy định, trường hợp người lao động ra viện vào buổi sáng (ví dụ 10h), cơ quan Bảo hiểm xã hội sẽ thanh toán chế độ ốm đau tương ứng nửa ngày.

Tuy nhiên, trong thực tế, nhiều trường hợp sau khi ra viện vẫn cần thêm thời gian nghỉ ngơi, phục hồi sức khỏe. Để được hưởng đầy đủ quyền lợi, người lao động nên đề nghị bác sĩ điều trị ghi rõ thời gian cần nghỉ thêm trong phần “ghi chú” của Giấy ra viện.

Nếu Giấy ra viện chỉ ghi “ra viện lúc 10h sáng” mà không có ghi chú về thời gian cần nghỉ thêm, cơ quan Bảo hiểm xã hội chỉ có căn cứ thanh toán nửa ngày, và khi đó người lao động sẽ bị thiệt thòi về quyền lợi.

Phó Chủ tịch Thường trực Hội nhà báo thành phố Hà Nội tặng quà NLĐ.

Chị Đỗ Thị Phương (Công ty CP chuyển giao tiến bộ kỹ thuật nông nghiệp Nicotex) hỏi tiếp: Nhiều lao động ốm đau không đến đúng nơi khám chữa bệnh ban đầu thì có được hưởng chế độ BHYT không?

Chuyên gia Dương Thị Minh Châu: NLĐ khi đến không đúng nơi đăng ký khám chưa ban đầu: Nếu từ tuyến huyện trở xuống thì có thể thông tuyến huyện, nếu lên tuyến tỉnh thì chỉ được thanh toán khi được chỉ định nội trú, ngoại trú không được thanh toán. Nếu lên tuyến trung ương thì được hưởng 40%. Nếu không trình giấy tờ thì có thể thanh toán trực tiếp với cơ quan BHXH được hưởng 15%.

Theo Luật BHYT sửa đổi 2024 và Thông tư 01/2025/TT-BYT, người lao động vẫn được hưởng chế độ ốm đau khi không đến khám đúng nơi ban đầu, miễn là đáp ứng điều kiện về lưu trú (nếu thay đổi nơi cư trú) hoặc tình huống cấp cứu. Cụ thể, người bệnh có thể khám chữa bệnh BHYT đúng tuyến tại cơ sở y tế cấp ban đầu, cấp cơ bản khác nơi đăng ký ban đầu không phân biệt địa giới hành chính, hoặc hưởng 100% chi phí khi cấp cứu.

Chị Chử thị Khuê, Công ty CP Nhựa Hà Nội hỏi: 1. Nếu công ty chậm đóng hoặc không đóng bảo hiểm xã hội cho người lao động thì tôi phải làm gì để bảo vệ quyền lợi của mình?

2. Bên tôi phát sinh chế độ ốm đau thai sản từ tháng 10, qua phần mềm của BHXH kê khai, qua phần mềm thì tháng 11 công ty mưới đóng thì đề nghị thanh toán trước đó xử lý ra sao?

3. Giấy khám sức khỏe đầu vào hiện tại theo quy định thì NLĐ hay người sử dụng lao động phải chi trả phí khám sức khoẻ?

Chuyên gia Dương Thị Minh Châu: Về việc chi trả chi phí khám sức khỏe trước khi ký hợp đồng lao động: Theo quan điểm của tôi, trước khi người lao động nộp hồ sơ ứng tuyển thì họ chưa thuộc sự quản lý của đơn vị.

Do đó, về nguyên tắc, doanh nghiệp không có trách nhiệm phải chi trả tiền khám sức khỏe cho ứng viên, trừ khi công việc đó có yêu cầu bắt buộc về điều kiện sức khỏe hoặc doanh nghiệp có thỏa thuận trước.

Về vấn đề chậm đóng bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế: Hiện nay, chưa có hướng dẫn chi tiết về việc xử lý khi đơn vị chậm đóng bảo hiểm xã hội. Theo quy định, thời điểm đóng bảo hiểm xã hội muộn nhất là ngày cuối cùng của tháng liền kề. Tuy nhiên, Luật Bảo hiểm y tế lại quy định: thẻ bảo hiểm chỉ có giá trị sử dụng khi đơn vị đã nộp tiền đóng cho người lao động.

Điều này dẫn đến tình huống: người lao động được báo tăng trong vòng 30 ngày kể từ khi phát sinh hợp đồng, nhưng nếu doanh nghiệp chưa nộp tiền, thẻ bảo hiểm y tế vẫn chưa có hiệu lực. Đây là vấn đề đặc biệt liên quan đến người lao động tham gia bảo hiểm trong tháng đầu tiên.

Đối với những người đã tham gia các tháng tiếp theo, việc gia hạn, nối tiếp thẻ sẽ thuận lợi hơn. Tuy nhiên, hiện hành vẫn chưa có quy định cụ thể cho phép đơn vị được chậm chuyển tiền trong các trường hợp này. Vì vậy, cơ quan bảo hiểm vẫn tiếp nhận và duyệt hồ sơ, nhưng việc chuyển tiền, chi trả cần căn cứ vào các văn bản hướng dẫn mới sẽ được điều chỉnh cho phù hợp với thực tế.

Chuyên gia Phạm Ngọc Minh bổ sung: Khi người lao động và doanh nghiệp chưa ký hợp đồng thì chưa phát sinh quyền và nghĩa vụ song phương, vì vậy các khoản chi phí như khám sức khỏe sẽ tùy thuộc vào thỏa thuận.

Ví dụ, trong một số vị trí đặc thù, đòi hỏi người lao động phải khám sức khỏe kỹ lưỡng, nhiều hạng mục xét nghiệm, nếu doanh nghiệp chủ động thông báo và có thỏa thuận sẽ chi trả thì hoàn toàn có thể thực hiện theo nguyên tắc dân sự, “tự nguyện và thỏa thuận”. Còn thông thường, khi người lao động chưa ký hợp đồng, chưa phát sinh quan hệ lao động thì doanh nghiệp không phải chi khoản này.

Tuy nhiên, trong thực tế, vẫn có những trường hợp doanh nghiệp linh hoạt hỗ trợ, đặc biệt khi tuyển dụng cho các vị trí có yêu cầu cao về sức khỏe hoặc khi bố trí, điều chuyển công tác sang công việc mới cần kiểm tra thể lực. Đây là sự hài hòa quyền và lợi ích của cả hai bên.

16h20: Bế mạc chương trình

Phát biểu bế mạc chương trình, Chủ tịch công đoàn phường Phúc Lợi cao Thanh Huyền cho biết: Buổi đối thoại và giao lưu trực tuyến hôm nay với chuyên đề Giải đáp chính sách về pháp luật lao động, BHXH và Công đoàn cơ sở đã diễn ra trong không khí cởi mở, sôi nổi và đầy ý nghĩa.

Ban tổ chức được nhiều câu hỏi ý nghĩa từ đoàn viên, người lao động…Tất cả các ý kiến đã được các chuyên gia giải đáp cụ thể, cặn kẽ, dễ hiểu. Qua những phần trao đổi và giải đáp tận tình của các chuyên gia, chúng ta đã có thêm nhiều thông tin hữu ích giúp người lao động hiểu rõ hơn về quyền lợi nghĩa vụ của người lao động. đồng thời nâng cao kỹ năng hoạt động của tổ chức Công đoàn.

Tôi tin tưởng rằng sau buổi giao lưu này, mỗi cán bộ, đoàn viên công đoàn sẽ trở tthanhfhatj nhân tuyên truyền, tiếp tục lan tỏa, phổ biến những kiến thưc đã dduiwwocj trang bị tới đoàn viên, người lao động; đồng thời vận dụng linh hoạt, sáng tạo những nội dung đã được trao đổi vào thực tiễn công việc và tổ chức Đại hội công đoàn cơ sở sắp tới.

Nhóm PV